de het schip in november 1899 met
buiige tegenwind van Georgetown
in Brits Guyana terug naar Parama
ribo in Suriname. De afstand van ca
180 mijl werd in 48 uur afgelegd. De
schroef maakte 85 omwentelingen per
minuut en hiermede werd een vaart
behaald van slechts 3,8 mijl! Met
tegenwind was de tuigage natuurlijk
een geweldige windvanger die de
vaart niet ten goede kwam.
Voor de romp van de 'Bonaire' werd,
net als bij de 'Nachtegaal', zowel ijzer
als hout toegepast, maar er was een
aanzienlijk constructief verschil. Net
als bij de 'Nachtegaal' werd op de ijze
ren spanten een ijzeren huid aange
bracht. De langsnaden werden echter
overlappend geklonken en de stuiken
werden op strippen geklonken, waar
door hier wel een waterdichte romp
ontstond.
Het schip zou met deze constructie
sterk genoeg zijn geweest om vele
jaren dienst te doen. Toch werd de
romp van de 'Bonaire' ook nog met
teakhout bekleed, zodat er een zinken
'dubbeling' tegenaan kon worden
gespijkerd. De schepen van dit type
met hun circa 90-koppige bemanning
werden namelijk ontworpen om te
worden gebruikt voor de dienst in het
Caraïbisch gebied en het voormalige
Nederlandsch-Indië. En hoe warmer
het water, des te sneller is de aangroei
met zeeorganismen.
De 'Bonaire' en een negental andere
4de klassers werden bekleed met zink
dat, wat aangroei en duurzaamheid
betreft, lang niet zo goed voldoet
als koper. Het voordeel van zink is
evenwel dat dit materiaal de ijzeren
bouten, waarmee de houten huid is
vastgeschroefd, niet zal aantasten. De
ijzeren bouten en andere ijzeren delen
van de romp moeten n.1. zeer goed met
bitumen of i.d van de koperen 'dubbe
ling' worden geïsoleerd, omdat anders
het ijzer door galvanische werking snel
wegroest.
Treffende voorbeelden van deze gal
vanische werking zijn de in 1887 te
water gelaten schroefstoomschepen
4de klasse Zr. Ms. 'Ceram' en Zr. Ms.
'Flores'. Beide schepen hadden een
stalen romp die met hout was bekleed
en gekoperd. In 1890, dus slechts drie
jaar na de tewaterlating, werden de
schepen in het dok in respectievelijk
Singapore en Soerabaja geïnspecteerd.
Het bleek, dat de toestand van de
ijzeren huid en de bevestigingsbouten
van de houten huid zo slecht was, dat
men, om de aantasting te stoppen, de
koperen 'dubbeling' heeft vervangen
door een van zink!
Zr. Ms. 'Bonaire': een sterk gebouwd
schip
In bijgaand schema worden enige
constructieve details van de 'Bonaire'
en de 'Nachtegaal' met elkaar verge
leken.
Lengte (voorsteven tot en met
achtersteven)
Breedte
Holte
Waterverplaatsing geladen
Houten buitenhuid
IJzeren binnenhuid
Spantafstand
Details spanten
Aantal dekken
Zr. Ms. 'Bonaire'
Ca. 53,6 m
9,0 m
4, 25 m
864 ton
6 tot 7 cm dik teakhout
(licht gebreeuwd)
Klipperbark 'Nachtegaal'
Ca. 55,5 m
10,7 m
6.4 m
Ca. 1575 ton
10 cm dik pitch pine
(normaal gebreeuwd)
9.5 mm dik
9,5 mm dik
berghoutgang 11 mm dik geen berghoutgang
(hele huid waterdicht
geklonken)
45 cm
Tekening nr. 1
2 (tussendek in de
midscheeps onderbroken
voor machine en ketels)
(platen stuik tegen elkaar, ijzeren
huid niet waterdicht)
54 cm
Tekening nr. 2
2 (tussendek niet
onderbroken)
13
