IN MEMORIAM PROFESSOR AdRIAAN BlAAUW
EEN STERRENKUNDIGE MET HERINNERINGEN AAN NOORDEINDE
Het is al bijna twee jaar geleden dat professor dr. Adriaan Blaauw overleed, op 1 decem
ber 2010, in zijn woonplaats Haren (D). Hij was de laatste astronoom in het tijdperk waar
in de wetenschappelijke beoefening van de sterrenkunde in Nederland op wereldniveau
stond en zich kon meten met bijvoorbeeld het niveau in Noord-Amerika. Daar staan al
sinds het begin van de 20e eeuw de grote sterrenwachten. Blaauw is er verbonden ge
weest aan de Yerkes en McDonald sterrenwachten.
Adriaan Blaauw werd op 12 april 1914 ge
boren te Watergraafsmeer (Amsterdam), als
zoon van Cornelis Blaauw en Gesina Clasi-
na Zwart. Zijn vader Cornelis was afkomstig
uit Noordeinde van Graft, waar de groot
vader van professor Blaauw, timmerman,
touwslager en veehouder was. Hij heette
ook Adriaan, maar heeft de geboorte van
zijn later beroemde kleinzoon niet beleefd,
doordat hij in 1907 was overleden.
Als telg uit de Noordeinderfamilie Blaauw
was de professor ook geïnteresseerd in
zijn familiegeschiedenis, die hij tijdens
zijn emeritaat zelf heeft uitgeplozen in de
archieven van Graft en van de gemeente
Zuid- en Noordschermer, waar de voorou
ders van grootmoederszijde het levenslicht
zagen. De prof was trouwens ook lid van
onze Oudheidkundige vereniging, omdat
hij nog altijd belangstelling had voor de
omgeving waar zijn voorvaderen en moe
deren hadden geleefd. Hij heeft als kind,
en later als jongeman ook meermalen in
Noordeinde gelogeerd, tijdens vakanties.
In de stamboom van grootmoeders kant
komt de naam Dorregeest voor. Een beken
de klank, want zo heette immers ook één
van de twee samenstellers (Posjager en
Dorregeest.-CB) van "De Rijper Zeepostil",
het boek met preken en gebeden voor de
walvisvaarders van het voormalige Scher
mereiland.
De jonge
Adriaan kwam
op een cruci
aal moment
in zijn leven
in contact
met professor
Willem de Sit
ter, directeur
van de Leidse
sterrenwacht.
Gevolg was
dat Adriaan
Blaauw in 1932
bij hem ster
renkunde ging
studeren en ook bij diens opvolgers Ejnar
Herzsprung en Jan Hendrik Oort. Al tijdens
zijn studie bij Oort werd Adriaan assistent
bij de Groningse sterrenkundige Kapteyn.
Hij promoveerde er in 1940 tot doctor in
de astronomie en zette zijn sterrenkundige
onderzoekingen voort naar sterren die uit
zonderlijk snel in de ruimte bewegen. Dat
resulteerde eveneens in een wetenschap
pelijke publicatie.
In 1945 trad hij toe tot de staf van de Leid
se Sterrenwacht, maar in 1953 werd hij lec
tor aan het Yerkes-observatorium in Chica
go. Vier jaar later keerde hij (met zijn gezin)
professor Adriaan Blaauw
(foto internet)
205
