DE GEVEL (en al wat zich daarachter heeft afgespeeld)
Nog een nieuwe rubriek in De Kroniek.
In het verspreidingsgebied van dit blad staan veel bouwwerken die de moeite van het nader
bekijken meer dan waard zijn. Maar dit keer eens niet een kerk, raadhuis of een ander bewie
rookt gebouw, maar gewoon zo'n pand waar je zomaar achteloos aan voorbij kunt lopen,
zonder te weten wat het geweest is, hoe oud het is en wat er zich heeft afgespeeld.
Middels deze rubriek willen we daar een beetje verandering in brengen.
We trappen af aan Zuideinde nummer 10, of, zoals het lang werd aangeduid, Bezuiden
De Rijp 469. Bij de gemiddelde Rijper beter bekend als de voormalige slagerij van Van der
Heide. Meteen ook eigenlijk een bijzondere aflevering van De Gevel, omdat het weinigen zal
zijn ontgaan dat deze woning er niet meer staat, en in plaats daarvan drie nieuwe woningen
zijn verrezen. De bouw hiervan komt later nog aan bod, eerst gaan we een flink stuk terug
in de tijd.
Vroegste bebouwing en bewoning
Oude kaarten laten zien dat in
vroeger tijden het gebied in en om
De Rijp bezaaid was met molens.
Zo ook hier aan het Zuideinde,
waar er twee vlak bij elkaar ston
den. Aan de oostkant van het
Zuideinde stond molen 'De Reiger'.
Deze korenmolen is rond 1926 af
gebroken en alleen de naam van
het huidige villawijkje herinnert
hier nog aan. Min of meer recht
daar tegenover, aan de andere
kant van de wegsloot heeft molen
'De Haas' gestaan. Van De Reiger
circuleert nog een enkele prentbriefkaart.
Van De Haas zijn er geen foto's, maar wel een
klokgaaf, Delfts blauw tegeltableau, dat laat
zien dat het een houtzaagmolen is geweest.
Een document uit 1810 uit de zgn. Oud Recht
Registers, rept nog over de molen in een nala
tenschap. Hierin staat dat De Haas eigendom
was van de weduwe Trijntje Bek, in die tijd
een invloedrijke familie in De Rijp. Nadien is
ze nog enkele malen van eigenaargewisseld.
De Purmerender Courant uit 1884 bericht
Prentbriefkaart omstreeks 1902. Rechts achter de bomen
molen De Reiger', links de houten knechtswoning als
laatste overblijfsel van molen De Haas'
dat er op 19 juli van dat jaar maar liefst twee
molens, staande aan het Zuideinde van De
Rijp, in vlammen zijn opgegaan. Aangeno
men wordt dat molen De Haas een van de
twee was. Het karkas werd het jaar daarop
al gesloopt, maar de bij een houtzaagmolen
behorende houtloodsen hebben er nog tot
1894 gestaan. Restte nog de zogenaamde
knechtswoning; deze was, net als de hout-
loodsen, iets van de molen afgebouwd en
dus gespaard gebleven. Op de afbeelding
hierboven, uit 1902, is ze nog te bewonderen.
191
L'itgave van J. W van JUvejt, de Rijp.
Ueacbt-ifSö den ZuiddijV dj© RiJjr
