Overgang in particuliere handen
5 Groof Willem IV en Margaretha van Beieren
door Jacob Corneliszn van Oostsanen.
'Die ghemeene buren' van Zuidschermer
en Graft uit 1344 zullen in de dagelijkse
praktijk als eigenaars van de korenmolen
vertegenwoordigd zijn geweest door de
besturen van hun banne en waarschijnlijk
ook door hun kerkbesturen. Meer dan twee
eeuwen later, in 1567, zijn die gezamenlijke
besturen nog steeds de eigenaars maar
zijn de onderlinge verhoudingen gespan
nen. Dat blijkt uit een in dat jaar gemaakte
nogal curieuze afspraak, terug te vinden in
het Privilegeboek van Graft. Waarschappen
van het noord- en van het zuideinde van
Schermer (de dorpen Noordschermer en
Zuidschermer, nu samen Grootschermer)
verklaren samen met de kerkmeesters
van de parochiekerk van Schermer dat
zij de schepenen, waarschappen en kerk-
meesteren van Graft nooit meer zullen
molesteren als die de korenmolen in Zuid
schermer repareren of anderzins. Het lijkt
een uit de hand gelopen ruzie tussen de
dorpen Graft en Schermer over het onder
houd van de in Zuidschermer staande ko
renmolen.
In 1617, als de korenmolen aan een par
ticuliere eigenaar wordt verkocht, blijkt
deze het eigendom te zijn van alleen de
banne Zuidschermer. Deze verschuiving
in de eigendomsverhoudingen zou deels
het staartje kunnen zijn van het geru
zie in 1567. Tijdens de Alteratie, toen ste
den en dorpen van de rooms-katholieke
naar de protestante godsdienst overgin
gen, werden veel eigendommen van de
rooms-katholieke kerk door de nieuwe,
protestante overheid in beslag genomen.
Zo zou de banne Zuidschermer de kerke
lijke eigendomsrechten van de plaatselijke
korenmolen hebben kunnen annexeren.
Zo'n zelfde verschuiving in de eigendoms
verhoudingen heeft zich ook voorgedaan
bij de korenmolen van Uitgeest, die in
1578 opnieuw opgebouwd mocht wor
den: aan het verlenen van de vergunning
kwamen de kerkmeesters niet meer te
pas. Ook bij de korenmolen van Westzaan
traden aanvankelijk de kerkmeesters nog
naast schepenen en vroedschappen op,
maar later verdwenen ook zij geheel van
het toneel. De korenmolens van Uitgeest
en Westzaan gingen overigens niet lang
hierna in particuliere handen over, net als
die van Zuidschermer (die van Uitgeest in
of voor 1592, die van Westzaan in of voor
1621 en die van Zuidschermer in 1617). Het
109
