gedanst en muziek gemaakt met een lier
en een lullepijp (een doedelzak). De vrij
sters stellen zich aan één kant van de her
bergruimte op en de jongemannen aan de
andere. Nu komt de 'makelaar' in actie, hij
vraagt aan een jongeman in welke van de
meisjes hij 'zin of behagen' heeft. Vervol
gens gaat hij naar het meisje, de jongeman
'zo veel als doenlijk is'aanprijzende. Geen
enkele'van de deugden en kwaliteiten ver
zwijgende'.
Als er een akkoord bereikt is, moet 'die
bruidegom alle de gemaakte of verteerde
kosten betalen'. Voor het hele gezelschap
is er volop 'rijstenbrij met suiker en pijpka
neel. Schoemaker beschrijft het subtiel:'de
overeengekomen jongelieden kruipen die
nacht bij malkanderen. Dikmaals een jaar
of twee met de andere levende als man en
vrouw". Het huwelijk kwam later.
In 1730 werd deze Schermerhornse vrij-
stermarkt voor het laatst gehouden, er
kwamen geen meisjes meer op af. De
vrouwen-emancipatie was in Schermer-
horn begonnen: de tijd was voorbij dat de
meisjes zich publiekelijk als 'huwelijksvee'
wilden presenteren.
Interessant is om te bekijken hoe het wat
betreft de vrijstermarkten elders verliep. Er
volgen nu een aantal stukken uit'Rituelen
en Tradities'van Jef de Jager.
Vrijstermarkten elders
'Elders hebben meer gelijkwaardige vrij
stermarkten langer gefunctioneerd. In
Schagen boven Alkmaar was het tot onge
veer 1900 gebruik dat jongens en meisjes
zich verzamelden op het kerkhof om een
partner voor de kermis uit te zoeken. Bij
het hek van het kerkhof moesten zij een
dubbeltje betalen aan de 'werveldraaier',
die te jonge en te oude meisjes weerde,
evenals jongens van buiten het dorp. On
derling werd vervolgens een keuze ge
maakt. Zij die een blauwtje hadden gelo
pen, kregen hun geld terug, maar werden
wel bespot. Afgewezen meisjes moesten
de klink van de kerkdeur schoonmaken,
I0IBM3E M(DKJBHHL©ILÏLAIÓD3(DMIE
Uit de verzameling van Kitty Kampf
8
