GESCHIEDENIS VAN EEN KANSARME
Fred Hoek heeft het volgende verhaal opgediept.
'Niet alles heeft stro in de kop wat onder
een strodak geboren is.' Deze treffende uit
spraak is niet van Jos van Kemenade (mi
nister van Onderwijs)2, die alle jongens en
meisjes in de aanvallige leeftijd van 12-16
jaar onder één schooldak wil brengen.
Evenmin is het gezegd door een radicale
politicus, zo een, die al tot tranen geroerd
wordt bij de gedachte aan het bestaan der
kansarme in deze wereld.
Het is al drie eeuwen geleden gezegd
door Abraham a Sancta Clara (1644-1709),
die als Augustijner pater predikte aan het
Weense hof, hetgeen hem niet belette ook
tot het volk te gaan. Abraham vond toen
al, dat elk talent zijn kans diende te krijgen,
want -zo stelde hij-'een mens zonder ken
nis is als een hemel zonder sterren, als een
noot zonder pit; zelfs God kan ezelskoppen
niet uitstaan.'
Dat laatste zou hem tegenwoordig door
geen theoloog in dank worden afgeno
men, om maar te zwijgen van de natuur-
en milieuwetenschappers. Het is namelijk
discriminerend ten opzichte van de ezel,
die er overigens ook in de christelijke
heilsgeschiedenis beter op staat dan pater
Abraham deed voorkomen. Niet vanwege
het stalletje van Bethlehem, maar ook
wegens diens aandeel in de intocht van
Christus in Jeruzalem. Vandaar de mooie
legende van Selma Lagerlof3 over de her
komst van het kruis, dat ezels op hun rug
afgetekend hebben.
Pater Abraham gebruikte de term 'ezels
koppen' dan ook overdrachtelijk en wel
ten aanzien van de schedels zijner mede
mensen. Wij hadden niet eerder van hem
gehoord, maar in deze leemte is nu voor
zien door dr. N. Vermeulen4, rector van
het Thomascollege te Venlo. Deze laatste
heeft zich genoodzaakt gezien, eens af te
rekenen met het Indianenverhaaltje, dat
vroegere niet-socialistische overheden
(steevast vertegenwoordigd door burge
meesters) in samenspanning met de kerk
(gepresenteerd door de pastoor) er op uit
waren om de goegemeenten arm en dom
te houden.
De rector introduceert Pater Abraham in
'n artikel in het Weekblad voor Leraren als
tegenbewijs en ook ter afrekening met de
'verlichte ideeën'van minister Jos v. K., die
er ongeveer op neer komen, dat alle onder
een strodak geborenen gedoemd zou
den zijn ezels te blijven, die het nooit tot
paard zouden kunnen brengen, ware het
niet, dat hij -de minister- was opgestaan
om het onderwijs tot één grote manege
te herscheppen, waarin iedereen de hoef
ijzers van het geluk onder krijgt, en van
waaruit men'met gelijke kansen'de wereld
in kan draven.
Dr. Vermeulen noemt dat een roman
tisch beeld, dat al eerder door maatschap
pijvernieuwers als Rousseau5 en Pestaloz-
zi6 is opgehangen. Hij beperkt zich niet tot
zijn Weense ordegenoot om te bewijzen,
dat de christelijke visie op mens en on
derwijs vanaf het Concilie van Trente7 tot
Vaticanum II8 in de praktijk 'n heel andere
gestalte heeft gekregen dan een politiek
vijandige propaganda pleegt te stellen.
De werkelijkheid is tegelijk onromanti
scher en veel romantischer dan de minister
voorstelt als het om gelijke kansen gaat.
Nederland is geen nest, uitsluitend bevolkt
door valken. Er zitten ook vele uilskuikens
tussen, die tegenwoordig meer risico lo-
15
