't Vierkant
Jaap de Wit
Boerenleven in de regio Schagen
Vier eeuwen Stolpentijdperk
1560 - 1960
Ook de Boerderijenstichting Noord-Holland, 'Vrienden van
de Stolp', kreeg een eerste exemplaar. De voorzitter sprak zijn
dank uit en beklemtoonde hoe belangrijk het behoud en
onderzoek van alle nog niet gesloopte boerderijen is. En als er
toch tot sloop wordt overgegaan, is het belangrijk dat ook de
stichting betrokken wordt bij wat er via de sloop te voorschijn
komt. Deze stichting schonk Jaap en Nel de Wit een aquarel
van Cornelis Bok met de voorstelling van een stolp, waaronder
een groot rijm over de boerderij en het boerenleven. Ook dit
rijm staat hier afgedrukt in een kader (op pag. 4). De aquarel is
afkomstig uit de Zuid-Beemster.
Ten slotte bood Jaap een eerste exemplaar aan de Stichting Cul
tureel Erfgoed aan. Ook de woordvoerder van deze Stichting
vertelde hoe beeldbepalend de nog overgebleven 5.000 stolpen
zijn voor het Noord-Hollandse landschap, het piramidale land
schap, zoals hij terecht zei. Immers, die piramides zijn uniek, niet
alleen in den lande, maar ook in Europees perspectief
Na afloop konden de aanwezigen hun hart ophalen aan het
kopen van het boek en dat had op ruime wijze plaats. Het boek
is groot, zwaar en werkelijk prachtig uitgevoerd. Het is zelfs mo
gelijk het laatste boek dat de uitgeverij Pirola op de vrije markt
brengt via de boekhandel, zoals de vertegenwoordiger van de
uitgeverij vermeldde.
Het boek telt zoals vermeld ruim 600 bladzijden en heeft
een algemeen gedeelte over bestaan en werkzaamheden van
de boerenstand door de eeuwen heen. Daarnaast is er een
uiteenzetting over de verschillende types boerderij of stolp in
Noord-Holland.
Vervolgens komt de hoofdmoot, de bespreking per kadastrale
sectie van alle boerderijen die in Schagen en omgeving stonden
en staan. Verhalen, metingen, kenmerken en nog eens verhalen,
doorspekt met tekeningen en foto's. Het is een lust om te lezen
en lust voor het oog.
We beleefden een gedenkwaardige middag daar in het Rijtui
genmuseum, vlakbij het vierkant van het oude Vreeburg.
Het resultaat van jaren noeste
arbeid mag er wezen.
Mooi in de middend stane ze
vier pale, ieder an een kant
verbonden deur een dikke balk
zo geve ze mekaar een hand.
Deer boven rust 't rieten dak
deer onder skuilde mens en beist
't gereedskap en vezelt 't hooi
zo heb 't heêl wat eêuwe weest.
Opheden vind je in een stolp
gien vee of hooibaal meer
maar altoid zien je 't vierkant
vier pale: sterk en groöt en sweer.
Al kraakt of kreunt de boereplaas
bai harde sturm of donderslag
zai stane deer tot steun en stut
as stoere wachters nacht en dag.
Dat koik met eerbied nei 't vierkant
zo onverwoestbaar sterk en trouw
en dank de mense van weleer
voor hullies werk an dut gebouw.
Ina Broekhuizen-Slot
6
Karei Numan en Ruud van de Pol
