Na tijden van
Evenals de huidige economische crisis, was ook de
crisis van de jaren dertig van de vorige eeuw ont
staan na een welvarende periode. De crisis ontstond
in de Verenigde Staten, in feite door de hebzucht van
de inwoners.
Wegens de hoogconjunctuur in de jaren twintig in Amerika,
besloten zeer velen een graantj e van de welvaart mee te pikken
door grote hoeveelheden aandelen te kopen. Door de enorme
vraag daarnaar stegen de prijzen van de aandelen buitenpro
portioneel, waardoor de reële waarde ver werd overtroffen.
Door deze overwaarde verdwenen kapitalen als sneeuw voor
de zon. Hierdoor ontstond een run op de banken en effecten
handelaren, om de aandelen weer zo snel mogelijk te verkopen.
Door het ongekende aanbod waren de veel te dure aandelen
onverkoopbaar geworden. Dit was mede oorzaak van de diepe
financiële crisis, die ontstond na de "beurskrach" (beursval) van
New York in 1929. Banken vielen om en grote bedrijven gingen
failliet, met ongekende werkloosheid tot gevolg. De beursval
had de gehele westerse wereld in de crisis meegesleurd. In die
zin zijn er zeker parallellen met de huidige crisis.
Ons land ontkwam ook niet aan de crisis.
Ook Nederland ontkwam niet aan de economische neergang,
met eveneens grote werkloosheid in de jaren dertig tot gevolg.
Ook de agrarische sector zelf werd zwaar getroffen, met als
gevolg vele werkloze landarbeiders. In tegenstelling tot nu
bestond er nog geen sociaal stelsel, dat de werkloze recht gaf
op een uitkering. Hoewel ook tegenwoordig niemand na een
ontslagaanzegging staat te juichen en vaak danig in zijn inkomen
wordt aangetast, was ontslag tijdens de crisis van de jaren dertig
helemaal catastrofaal. Bestaat er nu in ieder geval een wettelijk
sociaal vangnet, in de jaren dertig was dat nog ondenkbaar.
Het inwonertal van Nederlands bedroeg destijds ongeveer
8.000.000 zielen. Naar schatting bedroeg de werkloosheid
onder de arbeidende bevolking omstreeks 1935 ruim 500.000
personen, voornamelijk gezinshoofden. In vergelijking met het
hedendaagse aantal inwoners is dat ongeveer het dubbele van
de huidige werkloosheid. De getallen geven slechts een kleine
indruk over de omvang van de werkloosheid van toen, want
concrete cijfers zijn er niet. Werkloosheid leek destijds niet
belangrijk voor de statistieken.
De steunregelingkortweg
de 'steun'genoemd
Georganiseerde en ongeorganiseerde arbeiders.
De arbeiders waren nog nauwelijks georganiseerd. Vooral
voor werklozen in die tijd, was het georganiseerd zijn van het
allergrootste belang. Want alleen zij hadden enig recht op
een uitkering, al was het maar voor enkele weken. Hun aantal
bedroeg slechts 20%.
de crisis
van de jaren dertig
20
