Rapenburch, Hardenbureh en Muijlenburch
Drie Sehoger 'burchen'
Karei Numan
Het onderzoek naar de veldnamen van
Schagen gaat nog steeds en gestaag
voort. Het doorlezen van alle trans-
portactes vanaf 1550, uiteraard alle met
de hand geschreven door de vele secreta
rissen die Schagen in de loop van de tijd
rijk is geweest, neemt veel tijd in beslag,
niet alleen omdat de handschriften niet
altijd makkelijk zijn te lezen, maar ook en
vooral omdat het een enorme hoeveel
heid actes betreft.
Het aantal bekende burgemeesters voor
1627 neemt flink toe. Met regelmaat ver
schijnt er een burgemeester voor de sche
penen omdat hij een transactie komt
vastleggen. De meeste zijn dat jaar in
functie, een enkele figureert als onze
'oud burgemeester'. Dan weetje dat hij
het jaar ervoor in functie was. Over deze
burgemeesters komt te zijner tijd een
apart artikeltje in de Kakelepost.
Voor dit moment is het leuk om te vertel
len waar de naam Rapenpad vandaan
komt. Schagen blijkt niet alleen een
Lolleburch (ook Lollebrug; de 'r' en de 'u'
wisselen regelmatig van plaats) en een
Muggenburg (Miggenburch) te kennen,
maar ook een Rapenburch, een Harden
bureh en een Muijlenburch. Het woord
'burch' heeft ongeveer dezelfde beteke
nis als hetwoord 'werf, het gaat om een
verhoogde plek met een of mogelijk meer
huizen erop.
Als u het kaartje van Schagen erbij neemt,
dan kunt u meewandelen. Het kaartje is
van wat later datum, het gaat om de kaart
van Zoutman van 1665, maar het berust
op oudere gegevens van voor 1638, en
dan komen we al aardig in de buurt van
de tijd waarover het hier gaat, eind 16e en
begin 17e eeuw. Wie een klein beetje
bekend is met Schagen weet dat de weg
die 'naar boven' loopt, naar het noorden
dus, het Noord is en sedert kort weten we
ook dat het gebied dat begint bij het eer
ste dwarsweggetje -watertje
Wij bedewerf heette. Dat eerste dwars
weggetje naar rechts is het Rapendpad,
het volgende dwarsweggetje is het
Nespad en het laatste dwarsweggetje is
de Nesdijk. Ook de Nieuwstraat is vanaf
de Markt goed te zien en loopt naar het
noorden tot aan de de wielsloot, die u
straks genoemd vindt.
Over de molens op de kaart is het volgen
de bekend. De molen aan de Loet is een
zaagmolen. De meelmolen aan de Loet
moet dan nog gebouwd worden. De eer
ste molen aan het Noord, die het verst het
veld in staat is hier nog een meelmolen
en wordt later een oliemolen. Het derde
molentje stelt ons voor een raadsel,
omdat het nergens wordt genoemd en
aan het tekeningetje niet is te zien om
welke type het gaat, dat wil zeggen waar
voor het diende. Het is mogelijk een olie
molentje. Niet veel later stond er op de
plaats van de meelmolen aan het Noord
een oliemolen, zoveel weten we zeker.
Helaas staan de Dorpen er niet duidelijk
op, maar het vorkje onder aan de kaart
geeft de plek aan van de Eerste Dorpen en
dus ook van de plek waar het huisje stond
dat luisterde naar de naam Muijlenburch.
Wat de huizen, de tuinen en de boom
gaarden betreft, kunt u niet echt staat
maken op het kaartje als u het onder
staande leest. Heel globaal wel, maar wat
de details betreft zeker niet.
Rapenburch
Aan het einde van de Nieuwstraat ligt in
november 1591 'de huijse van
Rapenburch', ernaast vinden we een
boomgaard, die aan het eind van de zes
tiende eeuw de Doelen wordt genoemd.
Daar oefende de Schutterij van Schagen.
Schagen had dus op dat moment al een
schutterij. De tuin achter die boomgaard
had een schutting (het lijkt een grapje,
9
