Twee portretten uit de zeventiende eeuw
/illem II de
waar hij
jl Iaat kronen
genstander
it een paar
II en de paus
annen voor
ig in Rome.
e graaf nog
■Friezen (in het
overingstocht
:e gebied.
oude winter.
:it met zijn
Het blijkt een
;gin 1256 zakt
oogwoud met
ulpgeroep
die de onfor-
n niet eens wie
eek dat het
en Rooms-
oeven ze hem
Hoogwoudse
Als je in een archief een stapel notariële akten
doorneemt op zoek naar interessante stukken die
wat meer kunnen vertellen over de geschiedenis
van Schagen komt er soms iets onverwachts voor
de dag.
Op de achterkant van een akte in 1624 opgesteld
door de Schager notaris Hessel Jansz Valckenborch
heeft iemand in rood potlood of krijt twee
portretten getekend. Niet van die kleine krabbeltjes
die we allemaal wel eens maken tijdens een
vergadering maar twee flinke portretten
gebruikmakend van de ruimte die zo'n foliovel
biedt. Over zo'n vondst kun je leuk fantaseren.
Links zien we een vrouw en rechts een man, beiden
in i7e-eeuwse kledij. Is het misschien een echtpaar
dat een testament kwam maken, kwamen ze voor
huwelijkse voorwaarden of hadden zij een conflict?
En wie was de tekenaar, de notaris of een klerk?
Waarom maakte hij - vrouwen werkten in die tijd
niet als notaris of notarisklerk - deze tekening?
Uit verveling missschien? Je kunt er van alles bij
bedenken, maar zult het nooit precies weten. Laten
we ons daarom maar beperken tot de feiten.
De akte met aan de achterzijde de twee portretten is
opgesteld op 13 juni 1624 en is te vinden in
inventaris nr. 4549 onder nummer 31. In de akte
wordt het volgende beschreven:
Op bovengenoemde datum zijn in het huis van
Arien Ariens Dorpe in Schagen bijeen de gastheer,
notaris Hessel Jansz Valckenborch, Aeriaen
Louwertsdr, Jan Pieterssoon en Arent Gerrits.
De gastheer en de notaris zijn beiden Schagenaars,
de overige drie personen wonen in Medemblik.
Op verzoek van de gastheer verklaart Aeriaen
Louwertsdr, de ongeveer 42 jaar oude weduwe van
de Medemblikker schipper Heijndrick
Willemssoon, dat haar overleden man twee
onrendabele reizen had gemaakt. De reders,
waaronder haarvader, die elk 25 gulden per reis
investeerden, verdienden geen cent. Haar man was
zelfs zo solidair met de reders dat hij geen
vrachtkosten rekende. Het schip is ten einde raad
verkocht en alle crediteuren zijn betaald. Deze
verklaring werd bevestigd door de twee getuigen,
Jan Pieterssoon, secretaris in Medemblik, en Arien
Gerrits, die met haar meegekomen waren uit
Medemblik.
De inhoud van de verklaring nodigt echter toch uit
tot enige speculatie betreffende de identiteit van de
geportretteerden. Notaris Valckenborch zou wel
eens de maker kunnen zijn geweest van de beide
portretten en mogelijk zijn de geportretteerden
Aeriaen Louwertdr en Arent Gerrits. Doorgaans
staat er in zo'n akte na de vermelding van de namen
van de betrokkenen dat zij bekenden zijn van de
notaris. In deze akte echter niet. Arien Ariens
Dorpe op wiens verzoek en in wiens woning de
verklaring was opgesteld was ongetwijfeld een
bekende. Van de drie personen uit Medemblik
kende de notaris vermoedelijk alleen de secretaris
en al zou hij hem niet persoonlijk gekend hebben,
zijn openbare functie gaf vertrouwen. De vrouw en
de tweede getuige kende hij vermoedelijk helemaal
niet en om zich tegen mogelijke problemen in te
dekken maakte hij de tekeningen. Het blijft echter
speculeren.
s
