Bakstenen uitSchagen
R.J.M.van de Pol
tig vallen van
ran winkeliers
hun prijzen
bleef het bij.
bij de over-
ieven aan het
aar dat een
ieven uit de
11799 in Haar-
itukken zijn
t maar nog
erd en dus
pen dat de
apshistoricus
onaal Archief,
deze archief-
ft.
ïtevigvast.
ijn oom Jacob
4.05. 1953).
Bets Post
>ntbreken.
foto zijn niet
Enige tijd geleden vroeg Jaap de Wit me of ik gegevens had over
de steenfabriek. Bij een van zijn speurtochten naar de geschiedenis
van de boerderijen in onze omgeving was hij in de Schager Courant
twee berichten tegen gekomen waarin sprake was van een steenfabriek
in Schagen. In 1875 werden voordelige overmaatse stenen aangeboden
en in 1877 was er een 'in werking zijnde steenfabriek met bijgebouwen
en ovens' te koop.
Ik moest hem het antwoord schuldig blijven. In geen van de mij
bekende publicaties had ik ooit iets gelezen over een steenfabriek.
Steenbakkerijen vind je vooral langs de rivieren waar de klei in
de uiterwaarden voor het opscheppen ligt en de eindproducten
gemakkelijk via het water afgevoerd kunnen worden; zo was mij geleerd
in de aardrijkskundeles.
Mijn nieuwsgierigheid was echter gewekt en ik ben dus op zoek gegaan.
De resultaten van deze zoektocht vindt u in het navolgende artikel.
Waar stond de steenbakkerij?
De openbare verkoping van de fabriek
zou plaatsvinden in "het Noord-Hollands
Koffiehuis bij de heer A. Knikker, op donderdag
25 januari 1877 des namiddags te een uur, ten
overstaan uan notaris Boonacker".
Deze advertentie
bood twee aanknopingspunten:
1. de fabriek was voor 1877 'n bedrijf;
2. er moest in de stukken van notaris
Boonacker een akte te vinden zijn met
informatie over de openbare veiling.
Op de topografische kaart van Schagen
(schaal 1:25000) die in 1880 is uitgege
ven staat inderdaad een steenoven ver
meld en wel aan de Oudedijk ongeveer
300 meter noordelijk van de boerderij
Het Zeegebuurte. De oven is echter gron
dig afgebroken want ter plaats er niets
meer van te zien. Mogelijk hebben de
volkstuinders die hier jarenlang hun
gewassen teelden nog resten gevonden
tijdens hun spitwerk.
Op een latere kaart verkend in 1877 en
gedeeltelijk herzien tot 1914 en uitgege
ven in 1923 staat de steenoven nog steeds
aangegeven. Dit zou betekenen dat de
steenoven in 1914 nog steeds aanwe
zig was, waarom staat hij dan nergens
beschreven?
De steenfabriek is zeker van lokaal
belang geweest want hij staat vermeld
in het "Verslag uan den Toestand der Provin
cie Noordholland" over het jaar 1871. In de
paragraaf gewijd aan de fabrieksnijver
heid staat dat er in Schagen een steen
bakkerij is met 2 ovens en waar 8 a 10 per
sonen werkzaam zijn die worden betaald
naar mate er afgewerkt is; oproepkrach
ten dus!
Uit het overzicht in bovengenoemd ver
slag blijkt dat er in de provincie slechts
twee bedrijven zijn die zich toeleggen op
de fabricage van grof keramiek.
'Bij de kleimolen'
Schoolplaat van
C. Jetses.
3
