Slecht volk met kwade plannen
De inbraak van 1808
door: DaphneAndjal en Ton Veldman
Het is Zaterdag 16 april 1808 en
het is een kwade dag. Het is de
dag dat Salvi Rous de nachtschuit
van Utrecht naar Amsterdam
neemt en waarmee hij gebeurte
nissen in gang zet die zijn leven
zullen veranderen en die in Scha-
gen voor veel commotie zullen
zorgen.
Hij heeft zijn vrouw verteld dat
hij in Amsterdam of Rotterdam
werk gaat zoeken. Maar als hij in
Amsterdam is, gaat hij door naar
Alkmaar en verder naar Schagen.
Daar heeft hij tot eind februari als
losarbeider gewerkt'. Maar Salvi
heeft andere plannen in Schagen
dan werk. De avond van 17 april
gaat hij om 11 uur het pad op dat
loopt van de Laan tussen de hui
zen van Dirk Tromp en Pieter Olij.
Hij klimt over een schutting en
staat achter de Rooms Katholieke
kerk. Stilletjes haalt hij een raam
uit de sponning en klimt de kerk
in. Daar binnengekomen rooft hij
vijf zilveren kandelaars, een wie-
rookscheepje en nog veel meer.
Dan verdwijnt hij via de sacristie
en gaat weer op weg naar Amster
dam.
Groot is de consternatie de vol
gende dag. Meteen worden zoek
acties georganiseerd en zoekt
men de omgeving van Schagen
af naar slecht volk. Maar de dief
heeft al een veilig heenkomen
gezocht. Al wat er duidt op de
inbraak zijn het uitgenomen raam
dat op een waterbak lag, een sme
rige streep op de muur en afdruk
ken van een spitse schoen.
Als Salvi weer in Amsterdam is
neemt hij zijn intrek in het loge
ment 'de Rijzende Zon'2. Dan doet
zich een probleem voor. Hij heeft
wel een rijke buit, maar kent geen
'betrouwbare' heler 3.
De volgende dag waagt Salvi de
sprong en gaat bij een zilversmid
aan de derde Utrechtsestraat
naar binnen. Hier verkoopt hij
een gedeelte van zijn buit voor
achttien gulden. Diezelfde mid
dag komt hij weer terug met nog
een gedeelte en ook dit verkoopt
hij. Nu krijgt hij er zelfs zesen
dertig gulden voor. Dan maakt
hij een kapitale fout. Hij geeft de
smid wat geld met de boodschap
dat de smid zwijgen moet en het
gekochte niet moet etaleren. Hij
belooft de smid de volgende dag
met nog meer zilverwerk terug te
komen.
De volgende dag is Salvi al vroeg
op. Om zes uur die ochtend gaat
hij eerst wat koffie drinken L Dat
doet hij op een voor hem strate
gisch punt, tegenover de smid.
Als hij ziet dat de zilversmid er is
gaat hij weer naar binnen, praat
wat met hem en belooft over een
kwartier met de rest terug te zijn.
Wanneer Salvi dat later doet en
nog meer zilverwerk uitgespreid
heeft komt er een klant binnen,
even later gevolgd door nog een
klant. Helaas voor Salvi waren het
geen klanten, maar had de smid
hem verraden 5.
Tijdens het verhoor probeert Salvi
eerst nog een onsamenhangend
verhaal op te hangen. Hij ver
telt dat hij een zak voor een Itali
aan, Louis genaamd, mee naar
Amsterdam genomen heeft. Hij
heeft van die Italiaan wat geld
gekregen en heeft hem geen vra
gen over de inhoud gesteld. Ech
ter, hij bekend al snel dat hij de
inbreker te Schagen is.
De zaak tegen Salvi dient in Scha
gen en baljuw Honingveld maakt
er werk van want Salvi wordt nog
vier maal verhoord.
Maar het is dan ook een belangrij
ke zaak. Diefstal uiteen godshuis
wordt als een heel zwaar misdrijf
beschouwd. Het wordt steeds
duidelijker dat Salvi 6 helemaal
alleen gehandeld heeft, want het
verhaal van de Italiaan blijkt een
uitvlucht te zijn. De vrouw van
Salvi en haar ouders sturen een
brief naar de rechtbank waarin zij
melden absoluut niets te weten
van de kwade plannen van Salvi
Volgens hen was hij op weg naar
Amsterdam om werk te zoeken.
Ja, de baljuw vindt het een zeer
ernstige zaak. Zijn eis, hij treedt
op als wat men nu de officier van
justitie noemt, baseert hij op een
wet uit 16148. Salvi beroept zich
op zijn armoede en dat hij gesto
len heeft om zijn vrouw en kind te
kunnen verzorgen. Maar dat helpt
niet, de straf die geëist wordt
is dan ook de zwaarst denkba
re straf namelijk de dood door
ophanging^.
Inmiddels is er een schrijven aan
de rechtbank gericht door advo
caat T. Asma uit Alkmaar. Hij
schrijft dat als het vonnis inder
daad de doodstrafis, de 'minis
ter van Justitie en Politie' en de
'Advocaat fiscaal en Procureur des
Konings' toestemming voor de
executie moeten geven.
Dan wordt er op 28 mei uitspraak
gedaan. Het vonnis is niet de
doodstraf, maar wel een hard
vonnis. Het luidt dat Salvi in het
openbaar dat wil zeggen voor
het stadhuis, terwijl een strop
om zijn nek hangt, gegeseld zal
worden. Om vervolgens te wor
den gebrandmerkt. Als aanvul
lende straf wordt hij veroordeeld
tot vijfentwintig jaar tuchthuis en
verbanning voor dertig jaar uit het
voormalig departement Holland.
12
