nog niet helemaal voltooid. Het zal
echter niet lang meer duren of de laatste
blinde vlekken op de West-Friese kaart
zijn ingevuld.
Bij een tussenstand van het Project
Inventarisatie Boerderijen werden
afgelopen jaar al 3569 formulieren bij de
stichting ingeleverd. Deze formulieren
gingen vergezeld van 5579 foto's.
Het door de Stichting geschatte aantal
van 4000 stolpen in Noord-Holland, zal
dus vrijwel overeen komen met het straks
totaal aantal ingeleverde formulieren.
Van deze boerderijen zijn er 400, of 10%
als officieel monument geregistreerd.
Hoewel het onmogelijk - en ook niet
nodig is - alle boerderijen als monument
te bestempelen, is het wel mogelijk en
zeer wenselijk, dat met genoemde
gegevens een beleid kan worden gevoerd
tot behoud van de nog aanwezige
stolpen.
Ook Schagen is geïnventariseerd
Wat is er nog van de Schager boerderijen
over en wat voor soort stolpen zijn het?
Het aantal stolpboerderijen van Schagen
heeft in de periode van grote
economische welvaart in de zuivelafzet
rond 1870, ooit ca. 120 stuks bedragen.
Er zijn in Schagen geen buitengewoon
fraaie stolpen meer zoals in Twisk of
onder Hoogwoud. Zij waren echter wel
praktisch en doorgaans van het Noord-
Hollandse type. De oude boerderijen -
voornamelijk langhuisstolpen en West-
Friese stolpen - zijn grotendeels
opgeruimd, d.w.z. verbrand, en dooreen
ander type vervangen.
De meeste branden vonden plaats in de
zomer tijdens 'zwaar' onweer. Het vee
liep dan in de wei, en de boeren waren
meestal goed verzekerd. Men mag niets
suggereren over opzet, maar er gingen er
soms wel twee tegelijk in een nacht. De
verzekeringsmaatschappijen werden, als
de schade was uitgekeerd, vaak openlijk
via een advertentie in de krant, bedankt
door de getroffenen.Hoe dan ook, zo
werden in een betrekkelijk kort tijdvak
veel oude boerderijen stelselmatig
vervangen door het meer doelmatiger en
grotere Noord-Hollandse type dat er nu
nog staat. Ruim een eeuw lang hebben
deze boerderijen aan de eisen en wensen
van de melkveehouders kunnen voldoen.
Schaalvergroting en een andere
bedrijfsvoering maakte ca. 40 jaar
geleden een einde aan het gebruik van
deze oude vertrouwde stolpboerderijen.
Veel weidegrond werd opgekocht voor
nieuwbouw waardoor de agrarische
activiteiten werden gestaakt. Sommigen
werden zelfs in de brand gestoken voor
blus oefeningen. Zo waren ze tevens snel
opgeruimd voor het bouwrijp maken van
de gronden.
Onverantwoorde aanpassing
Van de overgebleven boerderijen werd de
raamindeling in de voorgevel rond de
zestiger jaren van de afgelopen eeuw
sterk gewijzigd omdat meer licht in de
woonvertrekken wenselijk was.
De luiken, om de vensters af te sluiten
waren toen meestal al verdwenen. Van de
juiste kleuren trok men zich niets meer
aan. Bij sommige boerderijen werd het
riet vervangen door golfplaten. De achter
schoorstenen verdwenen van de daken,
omdat zij al jaren niet meer gebruikte
werden en daardoor vervallen raakten.
In Schagen, maar niet alleen daar,
moeten we lang zoeken naar een boer
derij die zijn beide schoorstenen nog
bezit. Lange tijd kwam de klad in
boerderijen en werden zij wegens
bedrijfssluiting minder goed
4
