De Holen der Menschen
Woonomstandigheden in Schagen en Barsingerhorn
in de negentiende eeuw - deel 2 (slot)
provinciaal blad
D
Jan Eichhorn en
Marjorie Pigge
In Barsingerhorn en Haringhuizen
stonden de huizen een flink stuk uit
elkaar, waardoor erheen locale ophooping
uan onreine uitdampin^en te duchten was.
In Kolhorn, waar ongeveer de helft van
het totaal aantal woningen van de
gemeente Barsingerhorn stond, waren de
huizen dichter bij elkaar gebouwd, net
als in de andere vissersplaatsen langs de
Zuiderzee. Op grond van een ver
ordening tot bevordering van reinheid en
gezondheid werd in Kolhorn de
secreetmest, asch, vuilnis en wat des meer zij
geregeld weggevoerd.
De gemeenteverslagen vermelden helaas
niet de uit een oogpunt van hygiëne
belangrijke gegevens over hoe het vuil
Toen in 1832 ons land
voor het eerst werd
getroffen door een
grote cholera epide
mie tastte men volle
dig in het duister
naar de mogelijke
oorzaken. Het eten
van onrijpe vruchten,
vooral kruisbessen,
zou de ziekte kunnen
bevorderen. Pas na
ontdekking door
Robert Koch van de
cholerabacil in 1883
konden de juiste
maatregelen worden
genomen om ver
spreiding van de ziek
te te voorkomen.
V A N
O O - L L ,V K
19 Mei 1832,
tw. BB.)
«o- 7335' te paan.
van kruMnut legen g
GOUVBIINIIUR VAN
Si ir"""
UOOED-HO"1 ae mioulcr w bm-
Gezicu dc Uu. GM-
jenlandsche zakend0 s^zen welkeoor
w w kemel, gevendeda ond„zoel
commissie bek- „«kloof
doen naai den »at cn<lo „„rdenheschoulld
werd verzameld, hoe vaak dit gebeurde
en waar het naar toe werd gebracht. We
kunnen wel aannemen dat het hier om
aanzienlijk hoeveelheden ging,
aangezien er in Kolhorn meer dan
duizend mensen woonden en de
negentiende eeuwse Nederlander per jaar
alleen al gemiddeld 30-50 kg vaste en
350-400 kg vloeibare fecaliën
produceerde. Als de plaats waar het afval
naar toe werd gebracht dicht bij de
bebouwing lag, onoverdekt was of
ongunstig lag ten opzichte van de
windrichting, zoals in veel gemeenten
het geval was, kon daarvan het gevolg
zijn dat de mensen die er het dichtst bij
woonden op zijn minst last hadden van
stank en vliegenplagen.
Effectieve preventieve maatregelen ter
bestrijding van besmettelijke ziekten,
zoals bijvoorbeeld de aanleg van
riolering of van een goede drinkwater
voorziening, werden nog nauwelijks
genomen en het peil van de medische
wetenschap in Nederland was niet erg
hoog.
Het Witte Kruis
Op initiatief van Jacobus Penn,
inspecteur van de volksgezondheid in
Noord-Holland, werd in 1875 in
Hilversum de eerste plaatselijke afdeling
opgericht van Het Witte Kruis, een
organisatie die zich zou gaan bezig
houden met de bestrijding van
epidemische ziekten en het bevorderen
van een goede thuisbehandeling van
zieken. In datzelfde jaar volgden nog
zeven andere lokale afdelingen en werd
eveneens de Provinciale Noord-
hollandsche Vereeniging Het Witte Kruis
gevormd. De afdelingen maakten onder
8
