Schagen
van boven
F.G.J. VAN ZWAM
Nadat wij een aantal jaren geleden door een initiatief van de
Schager Courant aangenaam werden verrast met een luchtfoto van
Schagen uit 1939 gemaakt door KLM Aerocarto luchtfotografie
Schiphol, is er nu een nog oudere luchtfoto van ons Schagen boven
water gekomen.
Tussen de bescheiden van de heer A.A.C. Kramer, voormalig hoofdof
ficier bij de Koninklijke Marine, vond zijn kleinzoon de heer WJ.
Kramer woonachtig in de wijk Muggenburg een bijzondere glasfoto
van Schagen. Op verzoek van het bestuur ben ik de herkomst van
deze unieke foto gaan uitpluizen.
Boven: Een tweedek
ker, achter de piloot
tilt de cameraman zijn
loodzware overboord-
camera overboord
voor een luchtfoto
Een overboordcamera
Na veel vragen en talloze telefoontjes bij mijn
eigen bedrijfkwam ik uiteindelijk terecht bij
Koos van den Berg, een gepensioneerde
luchtmachtonderofficier, die in zijn vrije tijd
in de traditiekamer van het marinevliegveld
de Kooy in Den Helder een gigantische hoe
veelheid foto's, boeken en voorwerpen
beheert, archiveert en tentoonstelt. Uitzijn
boek 'Nederland van boven' krijgen we enig
idee over hoe en onder welke omstandighe
den de pioniers van de luchtfotografie hun
werk moesten doen.
De eerste luchtfotografen
Luchtfotografie is een vorm van fotografie
waarmee iedereen wel eens direct ofindirect
te maken heeft. Bijna dagelijks worden in
ons land met speciaal daartoe uitgeruste
vliegtuigen, foto's gemaakt voor allerlei
doeleinden zoals kartering, stadsontwikke
ling, industrieuitbreiding, landgebruik enz.
Het is de gewoonste zaak van de wereld
geworden.
Tachtig jaar geleden was dat heel anders.
Toen stond de luchtfotografie nog in haar
kinderschoenen. Een nieuw verschijnsel, het
vliegtuig, was nog ver weg en onbegrijpelijk.
Men had er wel van gehoord en wist dat er bij
Soesterberg een luchtvaartafdeling was,
maar dat waren een soort circusartiesten.
Het was dan ook niet verwonderlijk dat, als
er op een stralende dag motorgeronk van een
vliegtuig werd opgevangen het leven op
straat verstomde. Tientallen ogen keken dan
omhoog en zagen het wonder, de grote vogel
die kwam aangevlogen. 'Je kon waarachtig
die dekselse kerels zien zitten. Wat een
geweldig uitzicht moesten die 'aviateurs' - zo
noemde men toen de vliegers - hebben, nog
mooier dan vanaf de toren van de grote kerk.'
Er ontstonden allerlei verhalen met hele en
halve waarheden, men keek, en giste naar
het doen en laten van de vliegerbemanning.
Deze bemanning was opgestegen van de
vlieghei Soesterberg, bakermat van de in
1913 opgerichte luchtvaartafdeling en had
12
