'Ontijdige bijeenkomsten'
R.J.M. van de Pol
Regelmatig werden de lidmaten van de Ned. Hervormde Kerk van Schagen
bezocht door de ouderlingen. Tijdens hun rondje huisbezoek in augustus
1669 hadden zij geconstateerd dat in twee jonge gezinnen binnen negen
maanden na de huwelijkssluiting een kind was geboren. Dit betekende dus
dat er een 'ontijdige bijeenkomst' tussen de aanstaande echtgenoten had
plaatsgevonden. In een kleine plaats als Schagen, waar men elkaar allemaal
kende werd hier natuurlijk druk over gesproken en was deze overtreding van
de voorschriften een bron van ergernis. De ouderlingen namen onmiddellijk
maatregelen en de beide paren werden uitgesloten van de viering van het
Avondmaal.
Tijdens de kerkenraadsvergadering van 1 september 1669 werd hierover het
volgende gemeld:
Sekere suster sijnde getrout aen een man medelitmaat der gemeijnte en
omtrent 10 weecken na haer trouwdagh int kinderbedde bevallen is neffens
haar man om de openbaarheijt van sulcke ontijdige bijeenkomste en
daardoor gegeven ergenise aangeseijt datse sigh voor dees tijt van
de tafel des Heeren hadde te onthouden.
't Selve is ook gedaen ontrent een ander broeder wiens vrouwe medelitmaat
deser gemeente ontrent 23 weeken na de bevestinge haaren houwelics even
in de weeke voor de bedieninge in de kraam gekomen welcke afhoudinge ook
verstaan wert de vrouwe aantegaan hoewel op dees tijt haar swakheijt te
verschoonen haar niet is aangeseijt.''''
Wie waren deze echtparen?
In de DTB (Doop, Touw en Begraaf) registers van Schagen zijn twee
echtparen gevonden die een 'ontijdige bijeenkomst' hadden.
Op 7 april 1669 trouwde Pieter Dirckszoon een jonggezel (ongehuwde
jongeman jafkomstig uit Valkoog met Griet Harcks(dochter) een
jongedochter(ongehuwde vrouw) uit Schagen. Beiden woonden op de Nes.
Korte tijd later, op 15 mei van dat jaar, lieten Pieter Dircksz. en Griet Harcks
Nes een dochter Aechie dopen.
Op 30 september 1668 trouwde Jan Almers een jonggezel uit Schagen met
de Schagense weduwe Maartje Huijberts.
Op 17 maart 1669 lieten Jan Almers op de Loet en Maertien Huijberts hun
dochter Aeriaentje dopen.
De afloop
Het eerste paar betoonde spijt en kreeg vergiffenis. Zij mochten weer
deelnemen aan de Avondmaalsviering.
Het tweede paar reageerde boos op de naar hun mening onterechte aantijging
en hield vol dat het kind na de huwelijksluiting verwekt was. Het kind zou te
vroeg geboren zijn. De kerkenraad zag in dat de beschuldiging onterecht was
en erkende dat hier sprake was van een 'extra ordinare' geboorte. In de
notulen van de vergadering staat dan ook: soo is de broeder met sijn
huysvrouw tot des Heeren Heilige Avontmaels genodight.'
Bronnen:
DTB registers Schagen
Notulen van de kerkenraad van deN. H. kerk in Schagen, (1656-1711).
Kerkenraad in 1669
Predikant
Cornelius ab Aken
Ouderlingen
Cornelis Jansz. Wittekint
Jan Poulusz.
Cornelis Cornelisz. Plaats
Diakenen
Cornelis Jans Visscher
Reyer Pietersz. Boer
20
De Kakelepost, december 1998
