Na de Crisis-zuivelwet 1932) werd het binnenlandse verbruik van zuivelpro
ducten en vervangende produkten belast. Noodlijdende melkveehouders
kregen een steunuitkering uit de opbrengst van de belasting. Daarnaast wer
den maatregelen genomen om de Nederlandse veestapel te verkleinen, want
men vreesde dat de lage zuivelprijzen zouden leiden tot overproductie en
daardoor tot nog lagere prijzen. In 1934 werd bo- vendien een regeling van
kracht, die het aantal kalveren dat een boer aan mocht houden beperkte. De
maatregel had weinig effect: er werden wel veel runderen geslacht, maar de
melkproductie nam toch toe. Ook de export van boter steeg, maar de prijzen
waren, zoals al was voorzien, ongekend laag. De kaasproductie nam in deze
periode wel af.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd grasland gescheurd om uitbreiding
van graanteelt mogelijk te maken. Er ontstond een gebrek aan krachtvoer en
export van zuivelproducten was niet mogelijk. De rundveestapel moest toen
wel worden ingekrompen. De beste koeien werden hierbij uiteraard gespaard
en ook het jongvee werd beter geselecteerd, zodat kwaliteit van de veestapel
in de oorlogsjaren verbeterde. Aangezien het krachtvoer werd vervangen door
ingekuild gras en gedroogde groenvoedergewassen, daalde de gemiddelde
melkgift niet meer dan I0%.5
BRONNEN Qe achterzijde van kaas-
- Gemeente-archief Schagen: Gemeenteverslagen 1850 t/m 1930, handel Merz aan de
inventaris-nummers '220 t/m 232: Notulen gemeenteraadsvergaderingen Gedempte gracht
18 december 1939 - 17 februari 1948
- Gemeente-archief Barsingerhorn: Gemeenteverslagen 1 849 t/m 1899:
Brievenboek 1893-1900.
- Rijksarchief Noord-Holland: archief van de Vereniging tot ontwikkeling
van de Landbouw in Hollands Noorderkwartier 1871-1940.
NOTEN
1. Jan Bieleman, Geschiedenis van de landbouw in Nederland 1500 - 1950
Veranderingen en verscheidenheid. Meppel/Amsterdam 1992, p. 21 1
-213; J.A. de Jonge, De industrialisatie in Nederland tussen 1850 en
1914. Nijmegen 1977, p.264, p.269-270.
2. Jan Bieleman, p. 166.
3. Jan Bieleman, p. 174- 175.
4. J.L. van Zanden, De economische ontwikkeling van de Nederlandse
landbouw in de negentiende eeuw, 1800-1914. AAG Bijdragen 25.
Wageningen 1985, p.267.
5. Jan Bieleman, p. 301-306.
Kaasmarkt op de hoek van
de Markt/Gedempte gracht
14
