Groeten uit Wetsinge
Nadat de vorige klok in de Castricumse kerktoren in
1842 was stuk geluid moest er een andere komen.
Omdat in de uitgestrekte gemeente toch al geklaagd
was dat de klok niet overal goed te horen was, beslo
ten de bestuurders van de gemeente (de toren is ei
gendom van de gemeente Castricum) om een grotere
klok aan te schaffen. Van de firma Raap en Zoonen te
Amsterdam werd een tweedehands klok van vierhon
derd Nederlandsche pond (400 kg) aangekocht voor
f560,-. Dit was een overbodig geworden klok uit het
Groningse dorpje Groot Wetsinge.
Van de hand van Frans Baars, die op 11 juni 2003 helaas is
overleden, is onder de titel 'Een klok op stap' een artikel in
het 26e jaarboekje opgenomen over de gebeurtenissen met
de Castricumse luiklok tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Midden in de oorlogstijd werden de luiklokken op last van
de bezetter uit de torens gehaald om omgesmolten te wor
den ten behoeve van de oorlogsindustrie. In de herfst van
1942 begon de grote klokkenroof, waaraan ook de klok
van de oude dorpskerk niet kon ontsnappen. In september
1944 zouden de klokken per schip naar Hamburg worden
vervoerd. Het schip zonk bij Urk en is daar met zijn kost
bare lading tot na de oorlog blijven liggen. Halverwege
1945 werden de klokken uit het schip geborgen en naar
Amsterdam gebracht. Castricum kreeg zijn klok weer
terug en sinds die avontuurlijke omzwerving hangt deze
weer in de toren van de oude dorpskerk.
Een uitwisseling tussen de Historische Kring Ubbega
en de Werkgroep Oud-Castricum in het najaar van 2008
vormde de aanleiding om nog eens nader in te gaan op de
herkomst van de klok.
zuidoosten van de kerk een vrijstaande toren ge
bouwd. Hier is echter in het terrein niets van terugge
vonden. Dit komt doordat de muren op 'kleef' waren
gebouwd, d.w.z. zonder fundering, aangezien de cohe
sie van de kleibodem de stabiliteit van het bouwwerk
verzekerde. Kort na 1645 is de toren afgebroken.
Fase 3: Het tufstenen koor werd waarschijnlijk om
streeks het midden van de 16e eeuw vervangen door
een koor van baksteen. Dit nieuwe koor bezat een
driezijdige sluiting, een laat Gotische verandering.
Fase 4: Tussen 1616 en 1630 werd aan de westkant
van de kerk een toren gebouwd (ook op kleef) die de
losstaande klokkentoren moest vervangen. Steunbe
ren tegen de zuidgevel van de kerk vormden de jong
ste toevoegingen.
Afbeelding van de kerk van Groot Wetsinge volgens het onderschrift
uit 1841. De kerk was toen al afgebroken. De afbeelding kan dus
vanuit de herinnering tot stand zijn gebracht of een oudere afbeel
ding heeft als voorbeeld gediend.
De kerk van Groot Wetsinge
De luiklok van Castricum komt oorspronkelijk uit Groot
Wetsinge, een cluster van wierden, die grotendeels be
waard is gebleven. De bewoning van de wierde, de in
Groningen gebruikelijke naam voor terp, begint in de 3e
eeuw voor Christus.
Tot 1840 heeft op deze plek een kerk gestaan. De bouw
van de kerk besloeg 4 fasen. De bouwfasen zijn in het ter
rein aangegeven met verschillende verhardingssoorten en
worden als volgt omschreven:
Fase 1: Op de kruin van de wierde werd waarschijn
lijk in de 11e eeuw een tufstenen zaalkerk gebouwd.
Dit kerkgebouw bestond uit een rechthoekig schip
met een inspringend rechthoekig koor. In de hoeken
van de funderingen zijn grote veldkeien teruggevon
den die ter versteviging van de muren op de fundering
waren gelegd. Dit is een gebruik dat vaker voorkomt
bij Romaanse architectuur.
Fase 2: Vermoedelijk in de 13e/14e eeuw werd ten
50
Overeenkomsten
Opmerkelijk zijn de overeenkomsten van de bouwhisto
rische ontwikkelingen van de kerk van Groot Wetsinge
en die van de Castricumse dorpskerk. Van beide kerken
wordt verondersteld
dat zij een houten voorganger hebben gehad. De bouw van
beide tufstenen kerken zou in de 11e eeuw hebben plaats
gevonden. Ook de oorspronkelijke vorm was gelijk: een
zaalkerk met een rechthoekig koor. Beide kerken hadden
aanvankelijk een losstaande toren, met dit verschil dat die
van Westsinge aan zuidoostzijde van het koor stond en die
van Castricum aan de westzijde. Van beide kerken werd
het rechthoekige tufstenen koor vervangen door een bak
stenen Gotisch koor met driezijdige sluiting. De losstaan
de toren van Wetsinge werd vervangen door een nieuwe
toren die in de westgevel van de kerk werd opgenomen.
De losstaande Castricumse toren is na verlenging van de
kerk daarmee een geheel gaan vormen.
