Het werk van de stoker was heet en zwaar: het stoken van de
generator, het laden van de 'kamers' met kolen, het lossteken
van de cokes. Hij werkte acht uur: om 06.00 uur, 14.00 uur of
22.00 uur werd hij afgelost. Het kwam wel voor dat hij voor 2
kwartjes per uur een extra wacht moest werken, als de stoker
van de volgende wacht ziek was. Stoker Dirk de Graaf vond de
zondagmiddag, als andere vaders met hun kinderen naar het
duin konden gaan, de meest vervelende dienst. Waarlijk een
weinig benijdenswaardig beroep, waarvan een gedeelte in de
open lucht moest plaats vinden ook in duisternis en bij
noodweer. Ja de stokers waren de echte gasmannen. Als
zodanig zijn in de loop der jaren werkzaam geweest: Mattheus
Kools, Frans Tromp, Jan Verdwaald, Jan Korsman, Jaap
Baltus, Dirk de Graaf, Gerrit, Janus en Nardus Lute.
Afbeelding 14
Voor de deur naar de stokerij; v.l.n.r. Jan Korsman, Arie Stet
en Jacob Baltus (als stoker en/of terreinwerker), Johanna
Grobbe en Pieter Gorter (resp. als werkster en boekhouder op
het kantoor).
Op de gasfabriek zijn nooit zeer ernstige ongelukken gebeurd.
Het bleef beperkt tot het breken van ledematen of dergelijke.
Zo brak Dirk de Graaf een arm bij het lossen van kolen.
Korsman had vaker een ongeluk gehad; hij was de komiek
onder de stokers. Zo probeerde hij eens een drijfriem om een
nog draaiende as te leggen, dit kostte hem bijna een hand. Ook
had hij een keer een stroomrail vast met 220 volt, wat fataal
voor hem had kunnen aflopen, als de directeur niet razendsnel
de stroom had uitgeschakeld. Grote hilariteit ontstond toen
Korsman in de teer was gevallen en door zijn collega's van
boven tot onder moest worden gereinigd.
Op de gasfabriek zijn nooit zeer ernstige ongelukken gebeurd.
Het bleef beperkt tot het breken van ledematen of dergelijke.Zo
brak Dirk de Graaf een arm bij het lossen van kolen. Korsman
had vaker een ongeluk gehad; hij was de komiek onder de
stokers. Zo probeerde hij eens een drijfriem om een nog
draaiende as te leggen, dit kostte hem bijna een hand. Ook had
hij een keer een stroomrail vast met 220 volt, wat fataal voor
hem had kunnen aflopen, als de directeur niet razendsnel de
stroom had uitgeschakeld. Grote hilariteit ontstond toen
Korsman in de teer was gevallen en door zijn collega's van
boven tot onder moest worden gereinigd.
Afbeelding 15
Naast de fabriek met op de achtergrond de kleine gashouder;
v.r.n.l. directeur Van Hoeve, Van Amersfoort, onbekend (2x),
Jan Verdwaald, Thomas Portegijs, Jan D. Korver, Piet Nijman
en onbekend.
De stoker werd ook ingeschakeld om met behulp van het
gaskastje huisdieren te vergassen. Voor twee kwartjes kon men
zijn hond of kat laten vergassen. Vooral direct na de verhoging
van de hondenbelasting kwamen veel Castricummers met hun
zogenaamd zieke hond om het beest te laten vergassen. De
stoker plaatste een kast over het huisdier en liet via een slang
onder de kast gas ontsnappen. De dieren waren onmiddellijk
dood. Dat het niet altijd naar wens verliep wist Dirk de Graaf
te vertellen. Zo ontsnapten eens 3 katten bij het plaatsen van
de kast. De katten werden weer met zeer veel moeite in de
fabriek opgespoord en gevangen. Ook bleek voor een zeer grote
hond de kast te klein. De hond werd agressief en beet een stuk
uit de broek van Dirk; het arme dier ontkwam echt niet aan z'n
lot.
Het fabrieksterrein
Voor het lossen van de per spoorwagon aangevoerde steen
kolen, het afmeten en afleveren van cokes aan handelaren en
particulieren, het verschonen van de zuiverkisten, de afvoer van
koolteer en ammoniak, waren overdag enkele terreinwerkers
aanwezig. Terreinwerkers waren vaak losse arbeidskrachten
maar ook werd wel een nieuwe en vaak nog jonge werkkracht
eerst aangesteld als terreinwerker/ hulpstoker, voordat hij
stoker kon worden. Als terreinwerker zijn o.a. Jan Verdwaald,
Gijs van der Himst, Jacobus Beentjes en Janus Lute werkzaam
geweest.
De fitterij
De fitterswerkplaats op het terrein vormde in feite de uitvals
basis van deze afdeling. In deze werkplaats werden aan smidse
en werkbank velerlei hulpstukken, gereedschappen en leiding
onderdelen voor het bedrijf en het leidingnet gefabriceerd. Veel
werk vond echter plaats langs de weg in onze gemeente: waar
zag je ze niet in diepe kuilen en sleuven bij de aanleg en het
onderhoud van het hoofdbuizennet en de dienstleidingen naar
de woningen! Ook moesten de gasmeters worden geplaatst of
indien nodig omgewisseld. De storingsdienst kon op zeven
dagen van de week worden opgeroepen voor storingen (o.a.
'muntje vast'). Voor het verwijderen van condenswater uit het
buizennet moesten regelmatig de sifons worden leeggepompt.
13