Het jaar 1896
-14-
door Maarten Mooij
Onder de Nelson Mandelabrug aan
de Rijnkade te Arnhem ligt een
gedenksteen die ons eraan
herinnert dat op 18 mei 1896 hier
de eerste auto in Nederland
arriveerde. De in Duitsland
bestelde Daimler Victoria werd
overhandigd aan de Haagse
fotograaf Adolphe Zimmermans.
Mocht u de naam B.E.A.
Varsseveld tegenkomen, dan
hebben we het over dezelfde
persoon.
Altijd gedacht dat die eer aan notaris Johannes Philippus Backx uit Wieringerwaard
(1849) toekwam. Mijn mondelinge bronnen vertelden dan ook in één adem erbij:
"Waar Backx verscheen met zijn pruttelend vehikel raakten de kippen van de leg of
sloegen de paarden op hol". Als het ene dan niet waar is dan zou je haast denken dat
het andere mogelijk ook verzonnen is.
Dit gegeven leverde enig zoek- en leeswerk op.
Het verschijnen van dit hoogstandje in de techniek, ook nog rijdend in deze regio,
leverde een boeiende beschouwing op.
Op de vraag wat notaris Backx bezielde om 3000 neer te leggen voor een
prattelpotje op vier wielen dat ook nog niet de meest comfortabele manier van reizen
was, heb ik helaas geen antwoord. In die tijd kon je voor dat bedrag een riante woning
laten bouwen. Vervoer per paardenkoets was in ieder geval behaaglijker, je zat
tenminste droog en beschut.
Het vermoeden ging al gauw richting de spotnaam van Wieringerwaard/'Pauwenstad'.
Deze metafoor zou te maken hebben met het pronkgedrag. Een mannetjespauw, de
Pavo cristatus, ontvouwt op gezette tijden zijn kleurrijke staart om indruk te maken op
zijn omgeving.
Door mijn (nog lopend) onderzoek naar de verdwenen middenstand in de voormalige
gemeente Winkel heb ik een indruk gekregen hoe de verhoudingen waren tussen
sociale lagen, boven-, midden- en onderklasse. Dit heb ik vergeleken met omliggende
gemeenten. Wieringerwaard en Winkel hadden opvallend veel overeenkomsten op
zowel maatschappelijk als economisch vlak.
Beide gemeenten hadden bijvoorbeeld in die jaren dominante notarissen. J.P. Backx
in Wieringerwaard (1884-1910) en Abr. Sloos in Winkel (1869-1913). Hun notarieel
werkgebied in Noord-Holland strekte zich uit tussen de plaatsen Schoorl, Heiloo,
Hoorn, Medemblik en Den Helder. Sloos werkte in zaken nogal eens samen met zijn
collega's Van Os in de Zijpe en Boonacker in Schagen. Of Backx samenwerkte weet
ik niet. Ik heb geen advertenties gevonden die op enige samenwerking duiden.
DAIMLER MOTOR RIJTUIGEN.
Historisch Niedorp, informatieblad 2011 nr. 1
W&T-QtMM *m» «fa Mmtmum, Kim##**»»
f fa** JfcpMfet* f>MMW*rn, I,«WWUWlfan*,
DAIMLER MOTOREN GESELLSCHAÏT, CANNSTATT.
WILLEM REMMERS Cf-. Ke.zersgrach t 207,
