14
rijksadvocaat zaken in Alkmaar af te wikkelen had, aan op de pastorie. De ken
nismaking met De Clercq in 1841 betekende eigenlijk het einde van "de kring
van Heiloo". Zowel Hasebroek als zijn zuster kwamen snel onder de invloed van
deze voorman van de Réveilbeweging. Hasebroek keerde zich na 1841 meer en
meer van het openbare literaire leven af. Aan De Gids werkte hij al enige tijd niet
meer mee, en hij vervreemdde snel van de literatoren die niet zoals hij dominee
waren. De bezoeken op de pastorie van jonge schrijvers werden schaarser, en
toen Hasebroek in 1843 in Breda beroepen werd, was de enige aktieve literaire
periode in zijn leven voorbij.
1. ROMANTIEK IN NEDERLAND
Als er in Nederland van een romantische beweging gesproken kan worden, moet
men die plaatsen in de jaren tussen 1830 en 1840. Het is gebruikelijk wat mee
warig te spreken over romantiek in Nederland en haar of te ontkennen, of verre
de mindere te achten van die in het buitenland. Nu geldt het laatste voor vrijwel
iedere literaire stroming in Nederland, maar toch is het opvallend hoe weinig de
produkten van de literaire romantiek gewaardeerd worden. Vergeten zijn de
jeugdwerken van Beets, de dichtverhalen van A. van der Hoop, de romans van
Betsy Hasebroek en J. Oltmans. Toch is er zeker sprake geweest van een belang
rijke vernieuwing in het begin van de negentiende eeuw, en alleen al daarom ver
dienen de werken uit die tijd wat meer aandacht.
Wanneer kan men spreken over een literaire beweging? Daar is voor nodig een
groep jongeren die op een gegeven moment een vernieuwing willen zowel in het
formele als in het inhoudelijke, daartoe een nieuw tijdschrift oprichten of een
bestaand "kraken", waarin ze proberen hun ideeën uiteen te zetten en waarin ze
kritiek uitoefenen op degenen waartegen ze zich afzetten. Zo'n tijdschrift zal
voor het grootste gedeelte met bijdragen van de jongeren en hun geestverwanten
gevuld worden. Vaak worden ook vertalingen opgenomen van gangmakers in het
buitenland. Een enkele oudere literator wordt door de jonge als voorloper gehul
digd en er zijn een paar tijdschriften die vóór de oprichting van het nieuwe ruim
te geven aan de komende generatie. Op de beweging komt vaak heftige en sma
lende kritiek van tijdgenoten, waarna een periode van sanctionering volgt, tot
een nieuwe club met volle kracht de inmiddels gevestigden aanvalt. Wat ik hier
boven schets, is de geschiedenis zoals men die kan volgen bij bewegingen als die
van de tachtigers en de vijftigers.
