in die ontwikkelen zich, het zelfbewustzijn van de mensen die daar wonen neemt
niwen toe, er ontstaan nieuwe vormen van religieus leven: bagijnen en bedelor-
theca- den. Leken emanciperen zich geleidelijk ten opzichte van geestelijken. Ook
twen- de heiligen van de oude kloosters hebben afgedaan, zelfs voor genezing
van kwalen. Men zoekt zijn heil niet meer bij Adalbert en Jeroen, maar bij
typische stadsheiligen als Liduina van Schiedam. Ook eucharistische won-
ondse deren doen het goed. Enkele voorbeelden uit de buurt van Egmond: het
delin- Mirakel van Amsterdam (1345), het Heilig Bloed van Bergen (1422) en het
nende Heilig Bloed van Alkmaar (1429). Daarnaast zijn er relieken van het Heilig
veel Kruis en een verontrustend groot aantal Mariabeelden die pelgrims op de
staan been brengen. Ook Sint Anna, patrones van het huisgezin en de huiselijke
iet de haard, is in de steden enorm populair; ook in Alkmaar,
ien en
Wat betreft behandeling van ziekten en verzorging van patiënten blijven
tegen religieuzen en leken met elkaar in gesprek of eerder: in gevecht. In onze
ingen eigen omgeving nog tot ver na de tweede wereldoorlog en elders woedt de
tot in strijd nog altijd voort. Wie heeft er meer gevoel voor de patiënt, wie weet
iende het het beste? En waar gaat het eigenlijk om bij genezing? Van Foreest
ingen weet het wel (hij verwacht heel veel - zo niet alles - van een goede diagno-
r naar se en van zorgvuldig bereide geneesmiddelen), maar Zuermond weet het
is op- ook (een stola kan de duivel schrik aanjagen; hij denkt als monnik vooral
in de aan het heil van de ziel).
Wij moeten niet uitsluiten dat Van Foreest in zijn verhaal een karikatuur
Latijn heeft geschilderd van hoe geestelijken te werk gingen, zodat zijn eigen
liveau optreden als 'waarlijk verstandig' en 'verlicht' zou worden beoordeeld,
ich in meer in overeenstemming met de 'nieuwe tijd'. Hij heeft natuurlijk met
ia een zijn zuivere waarnemingen voor een groot deel het gelijk aan zijn kant.
en hij Maar er is meer. Waarom zou een stola bij een zieke niet kunnen werken?
krnal- Of andere rituelen zoals onderdompeling (mits niet te lang), een brandende
osoof kaars, een gebed of wat mij betreft een goed gesprek. Waarom niet? Het
zijn handelingen, vormen van troost, die de genezing wel degelijk kunnen
bevorderen. Idealiter werken de Van Foreesten en de Zuermonds samen en
uit de hebben ze waardering voor elkaar. Ook hier past dan de even droeve als
ien én stereotiepe constatering: 'Er is nog een lange weg te gaan.'O
doos-
en als
land-
teden
nr. 4 Geestgronden, 9 (2002). nr. 4 125
