Dit artikel is een bewerking van de voordracht die de auteur heeft gehouden op
het Vijfde Egmondsymposium in de abdij van Egmond, 15 juni 2002. Bij die
zelfde gelegenheid werd de vierde bundel Egmondse Studiën aangeboden: De
abdij van Egmond. Geschreven en beschreven (zie hierna: Kort Nieuws, p. 133
(Red.)
G.N.M. Vis
PIETER VAN FOREEST EN DE GENEZING VAN EEN WAANZINNI
GE EGMONDSE MONNIK IN 1552
De Egmondse heilige Sint Adalbert heeft volgens zijn biograaf slechts een
beperkt aantal specialiteiten. Zo blijkt uit de ruim 1000 jaar oude Vita
AdalbertiOok in onze tijd zijn veel blinden, kreupelen en mensen die
door andere ziekten verzwakt waren, door de buitengewoon krachtige won-
dennacht van Sint Adalbert weer volledig genezen En hoewel deze
plaats Egmond] rijk is aan een onvergelijkelijk geneesmiddel voor allerlei
ziekten, is ze toch vooral sterk in het verdrijven van duivels.1 Het is niet
bijster karakteristiek of persoonlijk: genezingen van blinden, kreupelen en
bezetenen zijn de bekendste wonderen uit het Nieuwe Testament. Bij
Adalbert kunnen kiespijnlijders, borstzieken, keelpatiënten of andere ellen-
digen dus niet speciaal terecht. Horden pelgrims vanuit heel Europa zoch
ten en vonden niettemin genezing in Egmond. in de abdijkerk bij de relie
ken of even verderop naar het westen bij de bron in het kapelletje. Wie
zelfs in Rome en Jeruzalem niet had kunnen slagen, maakte in deze uithoek
van de beschaafde wereld nog altijd een kansje. Maar als we de verschillende
series wonderverhalen (circa 985 - circa 1330) mogen geloven, had de thera
pie met betrekking tot bezetenen en waanzinnigen alleen succes zolang als er
relieken van Adalbert werden gebruikt.
Na 1400 lijkt het niets dan ellende en achterlijkheid wat genezing van
waanzin betreft. Zo hebben we een bericht uit 1402 van een exorcisme
(duiveluitdrijving).2 Dat jaar woonde er in de parochie Egmond een man
die IJsbrand Loefs heette. Deze IJsbrand was op een gegeven moment zo
buiten zinnen dat sommigen meenden, dat hij van de duivel was bezeten.
Daarom werd hij door priester Johannes geëxorciseerd. Maar toen de duivel
niet van zins was de ongelukkige los te laten, beval de priester dat men hem
in gewijd water moest onderdompelen. Dan zou satan vanzelf het pand wel
verlaten. Het werk werd verricht door broeder Giseibert van Vliet, monnik
Geestgronden, 9 (2002). nr. 4
