Gedenkbord 1741
Microscopisch onderzoek
Vernislagen verwijderen
Gaatjes vullen en retoucheren
Eltjo Hoogenraad
Na maanden restauratie is het gedenkbord teruggeplaatst boven de deur aan de westzijde van
de kerk. De onthulling vond plaats op zaterdag 24 november 2012 tijdens de open dag ter ere
van de voltooiing van de restauratie van de kerk. De burgemeester van Zijpe en een nazaat van
de familie Van der Mieden, de vroegere schenker van het gedenkbord, voltrokken de officiële
handeling. Hieronder een tweede artikel over de restauratie.
Tijdens de restauratie van het gedenkbord is microsco
pisch onderzoek gedaan naar de opgebrachte verflagen.
Met behulp van ultraviolet licht zagen de restaurateurs dat
de letters uit twee verschillende lagen verf bestaan: onder
de oudste dunne laag met veel beschadigingen en bar
sten, daarboven een laag van witte, vrij dik opgebrachte
loodverf met duidelijk zichtbare kwaststrepen. Deze twee
lagen zijn gescheiden door een laag stof en vuil. Waar
schijnlijk is de bovenste laag in 1850 aangebracht zon
der de ondergrond goed schoon te maken. Op de tweede
verflaag zijn in die tijd en ook in latere jaren in totaal vier
lagen vernis aangebracht.
De sterk vergeelde vernislagen heeft de restaurator waar
mogelijk verwijderd. Voor de randen van het bord en de
wapenschilden liet men een doekje met ethanol enkele
minuten inwerken
op de vernis waar
na dat gedeelte
met een droge
tissue schoonge
maakt werd.
De zwarte ach
tergrond van het
tekstgedeelte bleek
echter zeer ge
voelig voor deze
behandelmethode.
Met het verwijderen
van de vernislagen
zou de zwarte verf
zeker beschadi
gen. Omdat de ver
geling nauwelijks
effect had op de
zwarte kleur, is be
sloten om het zwart
zo te laten en alleen van de letters de vernislagen af te
halen. Elke letter afzonderlijk is met een wattenstaafje met
ammoniak behandeld. Vervolgens zijn de letters en de
randjes vlak er omheen heel voorzichtig schoongemaakt
met ethanol en gewassen met gede-ioniseerd water om
alle residu van de ammoniak te verwijderen.
Alle schroeven, die soms dwars door de letters en de wa
pens heen in het bord gedraaid waren, zijn eruit gehaald.
Ook de roestende spijkers die de verf verkleurden en klei
ne propjes stopverf omhoog drukten zijn verwijderd. De
ontstane gaten zijn gevuld met op maat gemaakte stokjes
balsahout.
De resterende openingen van de schroefgaten, de klei
nere gaten en andere beschadigingen kregen een zwarte
folie-achtige smeltvulling. Hiervoor werd een verwarmde
spatel gebruikt waarmee de substantie in de openingen/
gaten aangebracht en vlak afgestreken werd. Om alles
echt glad af te werken, werd een doekje met verdunner
voorzichtig over de behandelde oppervlaktes gestreken.
De beschadigingen zijn geretoucheerd met een op kleur
gebrachte poederpigment-verf. Tenslotte is over het hele
bord een nieuwe matte vernislaag aangebracht die ook
na vele jaren nauwelijks verkleuring geeft.
Wij hopen dat dit in historisch opzicht voor Callantsoog
zo waardevolle gedenkbord na deze grondige restauratie
weer lange tijd mee kan.
65
