er,
er, graver
ÜMF"1-*"
Dymph Molenaar
Uitvaartvereniging Callantsoog bestond in 2010 zeventig jaar. Bijzonder voor een 'dorpsvereni
ging' en reden genoeg om er aandacht aan te besteden. Vroegere medewerkers vertellen over
hun werkzaamheden of die van anderen die er niet meer zijn. Deze keer grafdelvers en klok
kenluiders aan het woord. Deze functies behoorden niet tot die van de vereniging, maar werden
uitgevoerd door de gemeente. Cor Bijpost was voorman van de gemeentewerkers en kreeg
bericht van het gemeenthuis als er iemand gestorven was. Hij gaf opdracht aan de grafdelvers
met hun werk te beginnen.
Theo Janson (75)
Als eerste Theo aan het woord: "Op het kerkhof ston
den genummerde paaltjes die de beschikbare plekken
aangaven. Kwam de opdracht bij een zeker nummer een
graf te maken, dan begon ik 's morgens om 7 uur en was
bezig tot meestal 9 uur, de beste tijd om te graven. Deed
je het later op de dag, dan kreeg je last met het droge,
losse zand en stortte het gat in. De kans daarop was nog
groter als er naast de graafplek een nieuw graf lag. Vre
selijk dat werken in het zand. Om instorten tegen te gaan
werd er met schotten gewerkt, indien nodig aan vier zij
den. Steeds 20 centimeter graven, planken aanbrengen
en stutten ertussen. Al gravende vort schoof het geheel
mee omlaag als een bekisting. Soms boog een midden
schot door, dan had je een probleem. Overnieuw begin
nen, anders paste de kist er niet in. We werkten altijd
verplicht met z'n tweeën, voor het geval dat er bijvoor
beeld een instorting plaatsvond tijdens het graafwerk
of dat er iemand in de gegraven kuil viel. Mijn collega's
waren meestal Piet Bleijendaal en Willem Rampen, ook
allebei in dienst bij de gemeente. Het materiaal - bekis
tinghout en planken - om een graf netjes 'aan te kleden'
voor een teraardebestelling stond opgeslagen in het
stookhok van de kerk. Naderhand in een ruimte in het
uitvaartcentrum."
Zand
"Bij het aanleggen van een nieuw graf had je altijd acht
tot tien kruiwagens grond over, van dat mooie witte zand.
Zonde om het weg te gooien. Het werd op een wagen
geladen en bij iemand bezorgd die aangegeven had het
goed te kunnen gebruiken. (Zo is er bijvoorbeeld veel
van dat zand gebruikt bij het bouwen van winkelcentrum
Plein 22). Een graf moest 190 centimeter diep zijn. Men
rekende ongeveer 50 centimeter hoogte per kist. Kon ik
niet meer over de rand kijken met mijn 1 meter 83 dan
zat ik goed. De bekisting was gewoon naturel houtkleur.
De planken boven om het graf heen ook. Last van grond
water hebben we nooit gehad. We waren uit zicht als de
begrafenis plaats vond en maakten naderhand het graf
dicht."
Dienstpak
Later werd Theo voorloper op het kerkhof, officieel in het
pak. Hij regelde de ceremonie zodra het kerkhof betre
den werd. Bij het ingangshek wachtte hij de stoet op en
liep vervolgens voorop naar het graf. De familie stelde
zich op rond het graf. Was de kist op de goeie diepte -
maaiveldhoogte of verder naar beneden - dan trokken
dragers en voorloper zich terug.
Begraafwerk speciaal
"Een kist kon met touwen neer worden gelaten in het
graf. Als er geen touw genoeg was, dan leende ik dat
in Den Helder bij Jan Raaimakers. De kunst was het
soepel en gelijkmatig te laten verlopen, met touwen die
even lang waren. Het viel de mannen van de uitvaartver
eniging niet mee, het kwam niet vaak voor. Ze werkten
meestal met een lift, dus het touwwerk vonden ze heel
vreemd in het begin. De met de hand bedienbare graflift
was een handig werktuig bij uitvaarten. Het daaltempo
kon je er goed mee regelen. Zachtjes werd er aan het
lifthendeltje gedraaid zodat de kist langzaam zakte. Al
voor de familie bij het graf kwam was de lift over het graf
heen aangebracht en de kist kon er zo opgezet worden.
Na de plechtigheid, als iedereen vertrokken was werden
de liftkabels er onderuit gehaald."
Familiegraven
"We moesten ook wel eens ruimte maken in een familie
graf als er iemand bijgezet ging worden. De kisten waren
vaak vergaan als er lange tijd tussen zat. Groeven we
schedels en botten op, die we in plastic zakken deden.
Na afloop van de begrafenis plaatsten we de zakken aan
het voeteneind en sloten het graf. Op een keer diepten
we ook zo'n graf uit. Op de aanwezige kist bracht je een
dun laagje zand aan. En daar kwam de volgende kist
op te staan. Piet ging op de kist staan en zakte er finaal
doorheen!
'Grote' Henk Bakker moest begraven worden, maar er
lag een zeeman in zijn graf. Verdronken zeelui lagen al
tijd in een zinken kist. Die moest er uit en naar een an
dere plek gebracht. Dat was me toch een zwaar en geur
onvriendelijk karwei. Iemand had een fout gemaakt met
het toewijzen van een beschikbaar graf.
31
