Uit ket boek Welmtvtb
Simon Verschoor
De kerk van Callantsoog vertegenwoordigt een geschiedenis van bijna 430 jaar: vanaf ongeveer
1580.
Natuurlijk was de christelijke kerk van voor 1570 een rooms-katholieke kerk, er was in die tijd maar
één kerk in de westerse samenleving.
Maar bij de herinrichting van het nieuwe dorp
en de kerk werd het een protestants bedehuis,
alsof het water van die verwoestende storm
vloed van 1 november 1570 dat oude geloof ra
dicaal met dorp en kerk had weggespoeld. Wèl
zou deze stormramp met een naam van het
oude geloof de geschiedenis ingaan, namelijk
'Allerheiligenvloed'.
Met vereende krachten werden de restanten
van het oude dorp uit het water gevist en op
karren geladen om van dit materiaal - bakste
nen en kloostermoppen - in de meer zuidelijk
en hoger gelegen duinen een nieuw dorp met
kerk te bouwen.
Het werd een protestantse kerk, ik denk om
dat de pastoor dat wilde. "Wat wisten de men
sen daar nou van." Velen van hen konden niet
lezen of schrijven, dus wat mijnheer pastoor
zei, dat was welgedaan. En zo werd "Mijnheer
Pastoor" opeens "Dominee".
Ook hadden de Heeren van Callantsoog hier
vermoedelijk iets in te zeggen, want Callants
oog was een 'ambachtsheerlijkheid'. Maar al
voor de stormvloed was de Heer van de Heer
lijkheid, Hendrik van Brederode, voor de
Spanjaarden gevlucht en in ballingschap ge
storven.
Er woedde een oorlog in het land die de ge
schiedenis in zou gaan als 'De Opstand' maar
die vooral, uiteraard achteraf, de 'Tachtigja
rige oorlog' werd genoemd (1568 - 1648).
Het was natuurlijk even wennen voor de men
sen toen de nieuwe kerk, laten we maar aan
nemen, in 1580 klaar was. Zo'n kale kerk, zon
der beelden of altaar, met de priester die nu
dominee was geworden en verkondigde dat
het hebben van beelden in de kerk afgoden
dienst was.
Na de stormvloed van 1570 duurde het nog
vijftig jaar, tot 1620, dat Callantsoog een eigen
predikant kon beroepen.
Daarna volgde er een geschiedenis die inder
daad een "Wel en wee" genoemd kan worden
(Jb. Baken), aangevoerd door een lange lijst
met predikanten. Het is een gaan en komen
van dominees met hun gemeenteleden, al
meer dan vierhonderd jaar, en dan nog steeds
in datzelfde kerkgebouw. Soms ging het goed
maar meestal met veel moeite en moest de
kerkelijke overheid ingrijpen om dit plaat
selijke kerkelijke leven enigszins in stand te
houden. De godsdienstige bodem ter plaatse
bleek veelal niet zo vruchtbaar.
Het is de geschiedenis van de Nederlands Her
vormde Gemeente van Callantsoog.
"Wel en wee" van de Nederlands Hervormde
Gemeente te Callantsoog 1570-2006
Naast de Nederlands Hervormde gemeente
waren er in Callantsoog geen andere ker
ken. Ook een rooms-katholieke kerk is er na
de stormvloed in Callantsoog nooit geweest.
Vooral na de Franse tijd hing men in Callants-
