Hierna verzocht hij de aanwezige lepelaars om
toch vooral enige seconden stil te blijven zitten
of te staan. Dit vanwege de lange belichtings
tijd. Burdet kroop vervolgens onder zijn zwar
te doek en haalde voor enige seconden de kap
van de lens. Of hij daarbij nog gezegd heeft:
"Kijk eens naar het vogeltje", is in de analen
van deze geschiedenis niet opgetekend. Wel
is bekend dat hij deze handeling ten behoeve
van meerdere foto's diverse lceren verrichtte.
De lezer die denkt dat ilc hier een sprookje aan
het papier heb toevertrouwd, moet ik helaas
teleurstellen. In het Nederlands Fotomuseum
in Rotterdam zijn van deze fotosessie zes glas
plaatnegatieven en even zovele foto's bewaard
gebleven. Vier van deze foto's betreffen ver
bouwereerd kijkende lepelaars. Op de twee an
dere zien we ietwat overspannen ogende kok
meeuwen.
Het betreft hier de oudste vogelfoto's uit het
Zwanenwater en de oudste vogelfoto's uit het
werkgebied van Vogelwerkgroep Tringa. En zo
werd dus het Zwanenwater en een stukje van
haar avifauna voor het eerst vereeuwigd. Dat
vereeuwigen kan ook op een andere manier
en dan heb ik het niet over schilderen. Je kunt
het Zwanenwater bijvoorbeeld nabouwen. Dat
klinkt ongeloofwaardig maar dat is nu precies
wat Paul Louis Steenhuizen in 1925 en 1926
deed.
Paul Louis Steenhuizen werd op 18 septem
ber 1870 te Leiden geboren als zoon van Pie-
ter Dirk Steenhuizen welke als preparateur
werkzaam was bij 'des Rijksmuseum voor Na
tuurlijke Historie' (thans Naturalis in Leiden).
De jonge Paul leerde het vak van preparateur
van zijn vader en door zelfstudie en volgde
zodoende zijn vader in het vak op. Van 1891
tot 1927 werkte hij als preparateur bij het Ko
ninklijk Zoölogisch Genootschap Natura Artis
Magistra (dierentuin Artis). Hierna was hij tot
1937 als preparateur werkzaam bij het Zoölo
gisch Museum van de Gemeentelijke Univer
siteit van Amsterdam. Ook was hij, ter verrij
king van zijn kennis, enige tijd actief in het
Natuur Historisch Museum te Londen. Hij zou
uitgroeien tot een zeer bekwaam vogelprepa
rateur.
Aan het begin van zijn carrière kwam hij er
al snel achter dat de toenmalige manier van
prepareren niet klopte. Het natuurlijke aspect
ontbrak en vaak was de houding niet correct.
Zo werd toentertijd een geprepareerde kluut
in de meest onnatuurlijke vorm steevast op
een berkenstammetje vastgespijkerd. Dit deed
Steenhuizen er toe besluiten om gewapend
met een van de eerste beschikbare camera's
er zelf op uit te trekken. Zodoende was hij in
staat om vogels in hun meest natuurlijke om
standigheden vast te leggen. Daarmee werd
Steenhuizen samen met Richard Tepe de eer
ste Nederlandse vogelfotograaf. Ook hierin
bekwaamde hij zich enorm. Zelfs zozeer dat
de eerder genoemde Adolphe Burdet op foto
grafisch gebied als Steenhuizens leerling kan
worden beschouwd. Voor zijn vogelfotografie
kreeg Steenhuizen een nationale (Amster
dam, 1902) en een internationale prijs (Leip-
zig, 1906). Steenhuizen heeft het fotograferen
echter nooit verder doorgezet. Het ging hem
slechts om een hoger doel. Het verzamelen
van indrukken en materiaal ten behoeve van
het bouwen van kleine en grote 'diorama's'.
Tussen 1891 en 1906 bouwde hij voor het zo
geheten Museum Fauna Neerlandica in Artis
achttien wat kleinere diorama's van vogels op
en bij hun nest. Deze diorama's waren bekend
om hun enorme verbeeldingskracht en de
mooiste betroffen die van blauwe- en purperrei
gers, lepelaars, bergeenden, griel, nachtzwaluw, oe
verzwaluw en ekster. Begin jaren twintig bouw
de hij dan nog de kleine maar buitengewoon
natuurgetrouwe diorama's met geoorde futen,
krooneend en patrijzen. Maar het grote werk
moest nog komen; het nabouwen van een
duinlandschap geïnspireerd door het Zwanen
water (en de eerlijkheid gebiedt me te vermel
den: de Muy op Texel). En zo toog Steenhuizen
aan het werk met de inrichting van een groot
duindiorama gevuld met zilvermeeuwen, bergeen
den, tapuiten, paapjes, scholeksters en vele andere
opgezette vogels in de halfronde collegezaal
in het voormalige Zoölogische Laboratorium
van de Universiteit van Amsterdam. Het op de
achtergrond opgehangen halfcirkelvormige
Foto: Cor Klaver
- 58.-
