Amsterdam. In deze collectie bevinden zich
diverse vogelsoorten welke in het Zwanenwa
ter geschoten zijn. De meest bekende hiervan
betreft een waterrietzanger. Volgens professor
K. Voous waren de gebroeders De Graaf voor
hun tijd uitstekende 'veldornithologen'.
Hendrik (Hein) Bleij endaal werd op 24 april
1860 in de Zijpe geboren en overleed te Heiloo
op 26 maart 1949. In 1881 volgde hij zijn vader
Hendrik (Hein) Bleij endaal sr. (1820-1899) op
als Opziener der Jagt en Visscherij en onbezol
digd Veldwachter. Daarnaast was hij nog land
man en veehouder. In 1905 droeg hij het stokje
van jachtopziener van het Zwanenwater over
aan Reijer Kos, welke op zijn beurt werd op-
gevold door Jan van Honschooten. Bleijendaal
was dan ook de jachtopziener op het moment
dat Eli Heimans zijn eerder gepubliceerde
wandeling door het Zwanenwater maakte.
De Graaf bezocht het Zwanenwater voor het
eerst op 30 juni 1892. Naar aanleiding van dit
bezoek stelde De Graaf op 9 juli 1892 voor Ble
ijendaal een acht pagina's lange vragenlijst op
over het voorkomen van bepaalde vogelsoor
ten in het Zwanenwater (Vragen betreffende
het vogelleven te Callantsoog). Bleijendaal gaf
op al deze vragen keurig schriftelijk antwoord.
Op 15 oktober 1892 nam De Graaf Bleijendaal
mee naar de vogelcollectie van zijn vriend
Wickevoort Crommelin te Haarlem. De jacht
opziener moest toen allerlei vogels aanwijzen
waarvan hij meende dat zij in het Zwanenwa
ter voorkwamen. Vervolgens schreef De Graaf
de twaalf pagina's lange 'Vogelfauna van Cal
lantsoog' die voornamelijk het Zwanenwater
betreft, maar ook ingaat op een enkele vogel
soort in het naburige Kooibos of de rond het
Zwanenwater gelegen weilanden. Tot 1898
bleef De Graaf deze Vogelfauna aanvullen en
verbeteren op basis van een uitgebreide brief
wisseling welke hij er met de jachtopziener op
na hield. Daarnaast bezocht De Graaf het Zwa
nenwater nog diverse keren waarbij hij zich
altijd door Bleijendaal liet vergezellen. Zo is er
nog een acht pagina's tellend verslag bewaard
gebleven van 10 mei 1893 toen De Graaf sa
men met zijn broer het Zwanenwater bezocht
en een elf pagina's tellend manuscript met be
trekking tot een bezoek aan het Zwanenwater
op 4 juni 1897. Tot slot is er dan nog het ar
tikel 'Acrocephalus Aquaticus (waterrietzanger)
broedende in Nederland' dat De Graaf in 1898
schreef en publiceerde in het 'Tijdschrift van
de Nederlandsche Dierkundige Vereeniging'.
Ook in dit artikel komt het Zwanenwater uit
voerig aan de orde.
Al zijn dagboekaantekeningen, verslagen en
publicaties m.b.t. het Zwanenwater zouden
door hun enthousiaste inhoud ook door he
dendaagse vogelaars geschreven kunnen zijn,
met dit verschil dat het vogelen aan het einde
van de 19e eeuw enigszins andere gebruiken
kende dan aan het begin van de 21ste eeuw.
Geen dure verrekijkers maar vooral een dub
belloopsjachtgeweer met grove hagel. In de di
verse verslagen is meerdere keren te lezen dat
De Graaf Bleijendaal de opdracht gaf om een
bepaalde vogel uit de lucht te schieten. Bijvoor
beeld een stern om te kijken of het een visdief
dan wel noordse stern betrof. Ook een tweetal
rietzangers ontkwam dit lot niet. Deze werden
dan in de hand gedetermineerd en vervolgens
aan de collectie van De Graaf toegevoegd. Ook
het meenemen van eieren gebeurde meer dan
eens waarbij De Graaf dan ook nog uitgebreid
beschreef hoe de verpieterde ouders, in dit ge
val bontbekplevieren, van een afstandje naar het
leeghalen van hun nest stonden te kijken.
Uit de aantekeningen van De Graaf blijkt dat
in die jaren de jacht en visserij centraal ston
den in het beheer van het Zwanenwater. Het
verpachten van viswater ten behoeve van de
zoetwatervisserij was een behoorlijke bron
van inkomsten. Er werd toen met name veel
paling, baars en witvis gevangen en concur
rentie van vogels werd niet gedoogd. Voor
KiWtenglop
Hazen-'
•"kamer
i Eerste
i Zwanenwater
^Bokken-
k eiland
/ui O1
[Tweede
'Zwanen
water
Legenda
bosjes of struweel
,duinen en duinvalleien
r-/" valleien met vochtige
L—i graslanden en rietlanden
K/-.I zeereep en strand
1 Ct>] duinmeren
verharde weg
vrije wandelroute
ÏDUINEI
1000 meter'
-23.-
