Bergen en zijn repatrianten
SSSÏÏt su*- ^35-- -
7-"—
ANS SCHOT
Tot 1970 was de benaming Am
bonezen, naar het bestuurlijk
centrum van Ambon waar de
rekruten werden geworven. In
het onderzoek van Henk Smeets
en Fridus Steylen wordt geme
moreerd dat de jonge mannen
alleen dienst namen in het leger
als zij zich onmogelijk hadden
gemaakt in eigen dorp of binnen
de familie; de meesten bleven vis
ser of landbouwer. Vandaar dat
Nederlanders in heel Europa sol
daten ronselden voor het KNIL.
Na 1970 werd in het algemeen de
benaming Molukkers gebruikt.
Wie bedoelen we met repatrianten
Altijd al keerden elders wonende Nederlanders terug naar
het vaderland. Toch is over het algemeen hij het woord
'repatrianten' de grote groep Nederlanders en Indonesische-
Nederlanders uit Indonesië en Nieuw Guinea in heeld. Deze
groep bedoelen wij hier ook. Onder hen worden gerekend:
Nederlandse burgers werkzaam in allerlei bedrijven,
ondernemingen, scholen, plantages of als bestuurs
ambtenaar; zij werden 'totoks' genoemd.
Indische Nederlanders; Indonesiërs met een Nederlands
paspoort.
Nederlanders in dienst van het Koninklijk Nederlands
Indische Leger (KNIL).
KNIL-militairen afkomstig uit de Noord, Zuidoost en
Midden Molukse eilanden.
Politierekruten.
Ambonezen en Nederlanders in dienst van de
Koninklijke Marine.
Waarom repatrieerden zij zo massaal?
De reden voor repatriëring naar Nederland was, dat men
massaal de wreedheden van de Indonesiërs wilde ontvluch
ten. Tijdens de Japanse bezetting waren de Nederlanders
grotendeels uit het openbare leven verwijderd en in kampen
opgesloten. Er waren geen Nederlandse soldaten of bestuurs
ambtenaren op Java. De Indonesiërs streefden naar onafhan
kelijkheid waarover zij tijdens de Japanse bezetting met de
Japanners onderhandelden. Toen Japan capituleerde op 15
augustus 1945, ontstond er in Indonesië een gezagsvacuüm.
Twee dagen later riepen Hatta en Soekarno de onafhankelijke
Republiek Indonesië (RI) uit, maar een centrale staat met een
bestuurlijk apparaat moest nog worden opgebouwd.
De radicaal republikeinse jongeren, de Pemoeda's, maakten
intussen gebruik van dit gezagsvacuüm om al moordend
terreur uit te oefenen tegen blanke Nederlanders, Indische
Nederlanders en iedereen die zij ervan verdachten met de
Nederlanders te sympathiseren. Deze maanden van terreur
werd de 'Bersiap-periode' genoemd, naar de door de jongeren
gebruikte kreetbersiap('weest paraat'). De terreur zorgde
ervoor dat mensen in de kampen voor hun eigen veiligheid
langer werden vastgehouden. Alleen al op Java zaten 28.000
geïnterneerden in talloze kampen van wie de situatie uiterst
precair was geworden en die dringend moesten worden geëva
cueerd. Velen probeerden direct na hun vrijlating een plaats
naar Nederland te krijgen op elke boot waarop maar ruimte
was. Anderen gingen terug naar het verblijf van vóór de oor-
.Mum
wuU..
So - - 4 J
HM MM**-* tb u. MM*-**4
r n- -roitfloI'tC- GS"*"
rx u.k^i «lil
Ifft
