Rel in De Rus
HANS BOUWER EN JAN HAGEMAN
Een opzienbarende kunsttentoonstelling
in 1956 leidde tot veel ophef en uiteindelijk
tot een vroegtijdige sluiting op last van de
burgemeester.
Wie waren deze kunstenaars? Wat bewoog
hen, was deze tentoonstelling wel zo
schokkend en hoe reageerde de pers?
Het Kunstenaars Centrum Bergen (KCB) kreeg in de jaren
vijftig de beschikking over de voormalige 'doorrijstal' van
café restaurant De Rustende Jager.
Het echtpaar Diesfeldt, eigenaar van De Rustende Jager,
had deze ruimte (het huidige café De Taverne) in 1949
tijdelijk aan het KCB afgestaan, omdat het KCB toen op
zoek was naar een passende tentoonstellingsruimte. Een
kleine groep kunstenaars had de 'doorrijstal' eigenhandig
opgeknapt en er een mooie kunstzaal van gemaakt. Het
KCB organiseerde in de kunstzaal in 1956 een reeks zomer-
exposities. De laatste van die reeks was een gezamenlijke
expositie van de KCB-leden: Lucebert (Lubertus Jacobus
Swaanswijk (1924-1994), David Kouwenaar (1921) en Jaap
Mooy (1915-1987). Daarnaast waren er twee gastkunste-
naars: Arnold Reemer (1925-1981) uit Alkmaar en Georges
Ides (1930) uit Haarlem.
Deze expositie verbrak in één klap de serene rust in het
dorp en veroorzaakte veel opschudding. Bergen was plotse
ling het epicentrum van een ware kunstrel geworden.
De kunstenaars hadden met deze expositie (naar eigen zeg
gen) de bedoeling om in een experimentele vorm te protes
teren tegen 'massavernietigingswapens, de ontmenselijking
door mechanisatie, de valse romantiek, schijnreligie en de
wansmaak door reclame en televisie'.
Om hun protest tot uitdrukking te brengen werden als
kunstvorm, naast de schilderijen en tekeningen, ook voor
werpen getoond die gebaseerd waren op het Dadaïsme, een
kunststroming ontstaan tijdens de Eerste Wereldoorlog in
Ziirich. De dadaïsten maakten o.a. gebruik van bestaande
voorwerpen waar een andere betekenis aan werd gege
ven door van deze voorwerpen een collage of montage
te maken of door ze in kijkkastjes te plaatsen. De Duitse
schilder-schrijver en dadaïst Kurt Schwitters (1887-1948)
was een bron van inspiratie voor de kunstenaars.
De Opening
In de uitnodiging stond: 'De tent geopend van 18 augustus
tot 2 september, 's morgens, 's middags en ook wel eens
's avonds'.
Het pakte echter heel anders uit.
Jaap Mooy beeldt de mechanisatie uit van één van zijn werken
(foto: Stichting Jaap Mooy).
Expositieruimte/kunstzaal in De Rustende Jager begin jaren 50
(R.A.A., foto: Hans Bouwer).
