Kunstwerk 'De zaaier' ontworpen door Jaap Min en gesmeed door Hillebrand
Hoebe. Het is in 1960 aangebracht ter gelegenheid van de opening van de
Boerenleenbank in Didam. Het gebouw dient nu als politiebureau, maar deze kunst
uit Bergen is er blijven hangen, (foto: Geert Vreeman Fotografie, Didam)
Ursulinen aan de Loudelsweg. De werkzaamheden namen
van jaar tot jaar toe en er werd gezocht naar een ruimer on
derkomen. Dit werd in 1920 gevonden in een stolpboerderij
aan de Sint Antoniusstraat 1. In januari 1921 gaf de gemeente
een vergunning af met bepalingen waaraan de smederij moest
voldoen. Eén daarvan was: gedurende de uren van zeven uur
namiddag tot zeven uur voormiddags mag in de smederij en
op het bijbehorende erf geen gedruischmakenden arbeid wor
den verricht'.
Uitbreiding en modernisering
De nieuwe smederij werd uitgerust met twee elektromotoren
voor de beweegkracht en met twee travaljes. In 1933 kwam
zoon Hillebrand op achttienjarige leeftijd ook definitief bij
zijn vader in het bedrijf. Hij had eerst het kappersvak geleerd
bij kapper Bleeker in Bergen, maar zich via avondonderwijs
bekwaamd in metaalbewerking. Hij koos voor de smederij en
vanaf dat moment veranderde Nicolaas Hoebe de naam van
zijn bedrijf in Smederij Nic.Hoebe Zn. In de oorlogsjaren
(zomer 1940 tot begin 1945) is de smederij in bedrijf geble
ven, maar wel met Duitsers 'aan het smidsvuur', die voor het
eigen leger werkten. In 1943 is Nicolaas Hoebe, na 50 jaar in
eigen bedrijf te hebben gewerkt, gestopt. Zijn zoon Niek is
nog tot 1970 doorgegaan en Hillebrand heeft de deuren van
de smederij in 1985 definitief gesloten.
Hillebrand Hoebe, geboren in 1915, vertelde mij kort voor
zijn overlijden op 29 oktober 2008 nog het volgende over zijn
werk: Mijn broer Niek kon veel beter met paarden omgaan
dan ik. Daar heb ik mij niet zo mee beziggehouden. Het sme
den van allerlei gebruiks- en siervoorwerpen lag mij beter. Zo
weet ik mij nog te herinneren, dat er eens een mijnheer in de
werkplaats kwam, die zijn hand wilde laten repareren! Hij
schroefde die ter plekke af. Ik was even van mijn stuk, maar
gelukkig kon ik deze patiënt helpen.'
Op mijn vraag wat hij zijn mooiste opdracht als smid heeft
gevonden, antwoordde Hillebrand:
Het werken voor de Bergense kunstenaar Jaap Min, die van
mijn leeftijd was, heeft mij bij alles wat ik heb gedaan wel de
meeste voldoening gegeven. Voordat er een opdracht volgde,
kwam Jaap met tekeningen naar mijn werkplaats om zijn
ontwerp te bespreken. Tijdens het smeden was hij er vaak zelf
bij en lette sterk op kleine details. Ik probeerde aan al zijn
wensen te voldoen en meestal lukte dat wel, want Jaap werkte
heel inspirerend op mij. Ik heb toen ervaren tot welke presta
ties mensen in staat zijn, als zij elkaar goed aanvoelen, respect
voor elkaar hebben en in ons geval ook nog vrienden zijn.
Door de omvang van een project moest het vaak in
delen worden vervaardigd. Als alles klaar was en hij zijn
goedkeuring had gegeven, dan gingen wij samen met een
vrachtwagen het land in om het kunstwerk binnen of buiten
te bevestigen. Het altaar van de rooms-katholieke Petrus en
Pauluskerk in Bergen is ook een gezamenlijk werkstuk. De
kandelaar voor de paaskaars heb ik zelf ontworpen en inder
tijd aan de parochie geschonken. Geweldig fijn werk, waar ik
nog vaak met plezier aan terugdenk.
