leerde waarderen. De angsten en vrezen die hij in het duinland
schap ervoer zijn voor mij pas echt pakkende herinneringen.
Er liepen nogal wat dichters los in ons dorp. Vrijwel allen
schreven over: 'het schrikbewind boven de zee': de wolken. Of
over die 'angstige stilte' in de winter, over hoe een leeg
landschap zich aan je kan opdringen. Lees Maurits Mok, Gerrit
Kouwenaar, Lucebert, H.C. ten Berge. Later zouden twee
dorps- en leeftijdsgenoten prachtig over die woeste duinen
dichten: Neeltje Maria Min en Elly de Waard. Mischa de Vreede
voegde zich daar bij. Nu houden Joost Zwagerman en Pieter
Boskma die traditie levend.
Een duinpan was onze bedding', schreef Neeltje Maria Min.
Een bedding die heel wat kunstenaars heeft voortgebracht,
misschien omdat je langs de kust ook de noodzakelijke
eenzaamheid kan vinden om naar je innerlijke stem te luisteren.
Alleen daar, 'op het dode zand' schreef Lucebert, vind je 'De
lege, eenzame mens.'
Het landschap was wilder in mijn kindertijd, ook al werden
er ook toen al pogingen gedaan de natuur te temmen. Elk
voorjaar werd er helm geplant en prikkeldraad gespannen. De
enige rijkspolitieagent van het dorp joeg ons met regelmaat uit
de duinen. En niet alleen omdat we 'tuut, tuut zonder eieren,'
achter zijn rug riepen. Het duin moest beschermd. En het was
gevaarlijk. Drijfzand, hele vlakten, vooral in het waterleiding
gebied, waar grote gleuven waren gegraven om het drinkwater
te geleiden. Moerassen. Of is ook dat het perspectief van een
kind?
Toen ik daar eind jaren zeventig veel ronddwaalde, nog niet
bewust van het feit dat ik in mijn achterhoofd bezig was mijn
jeugd te herscheppen, waren de moerassen drooggevallen! En
waar waren de leeuwenbekjes gebleven? Het duinviooltje! Er
stond geen water meer in de greppels! 'Het grondwaterpeil is
gezakt,' zei de oude Mees Ravenhorst me toen. 'Allemaal de
schuld van doctorandussen die niet met hun tengels van de
natuur konden afblijven.'
Vandaag de dag lijkt het zand weer te mogen stuiven. De
doctorandussen van Rijkswaterstaat staan zelfs een mate van
verwildering toe. Kunstmatige verwildering. Er is een heuse Kerf
in de duinen ten noorden van Bergen aan Zee gcbuldozerd, om
