maakte duidelijk, dat de Van Reenens de
zaken in Bergen niet meer zo moeiteloos
als voorheen naar haar hand kon zetten.
Mevrouw van Reenen was zo veront
waardigd over de 'ongehoorzaamheid'
van dc raadsleden dat zij een opmerkelij
ke actie ondernam. In een open brief,
gedateerd 15-6-1921 en gericht 'aan de
ingezetenen der gemeente Bergen', legde
zij nog eens uit hoe de verhoudingen
lagen in Bergen. In dc aanhef van de boze
brief aan dc Bergenaren wordt goed dui
delijk hoe de burgemeestersvrouw het
gedrag van de raadsleden opvatte. On
dankbaarheid en ongehoorzaamheid. Dat
is blijkbaar het lot van dc Van Reenens na
jarenlang hard werken voor het algemeen
belang, verzuchtte de burgemeesters
vrouw. De klaagbrief opent met een frag
ment uit het 17e eeuwse drama Palamedes
van Vondel:
'Die zorgt cn waakt en slaaft en draaft
en zwoegt en zweet,
Tot oorbaar van het volk een lastig ambt
bekleedt,
En waant de menschen aan zijn vroom
heid te verbinden,
Die zal zich jammerlijk aan het eind
bedrogen vinden
Door 't wispelturig volk, dat, al te licht
van hoofd,
Genoten dienst vergeet en leider!
't kwaad gelooft.'
Dc analogie met Bergen was volgens
Marie van Reenen treffend. Dc familie
Van Reenen zorgt, zwoegt en zweet
jarenlang in het algemeen belang en weet
zich na jaren bedrogen door 't wispeltu
rig volk. Dit was het beeld dat de familie
Van Reenen van zichzelf had en altijd
heeft uitgedragen: Jacob van Reenen, heer
van Bergen, werkte hard voor dc dorpe
lingen en leidde zijn onderdanen de
moderne tijd in. Dankzij dc aanleg van
een tramspoor tussen Alkmaar en Bergen
(onder aanvoering van de burgemeester)
werd het dorp uit haar isolement gehaald.
En ook dankzij de burgemeester ontwik
kelde de gemeente zich tot een welvarend
forenzendorp.
Aan het slot van dc brief legt Marie
van Rccnen-Völter nog eens uit hoe de
verhoudingen werkelijk liggen. De
gemeente had baat bij de initiatieven die
de familie Van Reenen op persoonlijke
titel cn met privé-kapitaal had genomen.
Bergen kon niet zonder de familie.
Sterker nog, de Van Reenens waren
Bergen. 'Bergen hangt te nauw samen
met den Burgemeester, met zijn werk,
met zijne bezittingen en alleen zijn grootc
goedheid, zijne liefde voor zijne
Gemeente cn zijne gemeenschapsgevoel
hebben de Bergenaars doen vergeten dat
de bosschen en duinen niet het eigendom
zijn van dc Gemeente Bergen, maar van
dc Burgemeester persoonlijk en van zijne
kinderen na hem'.
Het relletje in 1921 rond dc benoe
ming van mevrouw Van Reenen-Völter
tot lid van dc Commissie van Plaatselijk
Toezicht op het Lager Onderwijs bleek
uiteindelijk niet meer dan een tijdelijke
crisis. Maar de reactie van de burgemees
tersvrouw laat wel zien hoe gespitst de
Van Reenens waren op elke vorm van
ongehoorzaamheid in 'hun' dorp. De ver
houdingen moesten duidelijk zijn: wat de
Van Reenens betreft had Jacob van
Reenen het als heer van Bergen ook aan
het begin van de twintigste eeuw nog
voor het zeggen op 'zijn' territorium.
Kranenburgh. Onder
de bloeiende vogel
kers, mei 1919. (Foto:
familiearchief Van
Reenen, Regionaal
Archief Alkmaar).
Toespraak Jacob van Reenen als burge
meester voor de Raad, waarschijnlijk
rond 1900. (Regionaal Archief Alkmaar,
Archief van de gemeente Bergen 1811-
1921, inv. nr. 533.)
Raadsvergadering 11 maart 1920.
(Regionaal Archief Alkmaar, Archief van
de gemeente Bergen 1811-1921, inv. nr. 22.)
Geraadpleegde bronnen:
Secretariearchief gemeente Bergen 1811-
1921.
Familiearchief Van Reenen 1851-1981.
Alkmaarschc Courant.
Brief van mevrouw M. van Reenen-
Völter aan de ingezetenen der gemeente
Bergen d.d. 15-6-1921.
