N.V. BOUW EXPLOITATIE MAATSCHAPPIJ
BERGEN AAN ZEE
zijn echtgenote jonkvrouwe Wilhelmina
Rendorp van Marquette in Bergen.
Als eigenaar van de heerlijkheid
Bergen mocht de geboren Amsterdammer
de titel heer van Bergen voeren. In vroe
ger tijden heerste de heer van Bergen over
zijn grondgebied. Hij benoemde het
dorpsbestuur, was verantwoordelijk voor
de rechtspraak en had allerlei economi
sche voorrechten (zoals het jacht- en vis
recht). De heer van Bergen was heerser
op zijn territorium. Aan het eind van de
18e en halverwege de 19e eeuw verander
de deze situatie. De lokale rechten raakte
de heer kwijt aan de nationale overheid.
Voortaan was de titel heer van Bergen
vooral een eretitel. Maar als grootgrond
bezitter had de heer van Bergen nog wel
veel invloed in het dorp.
Jan Jacobus Henricus van Reenen
leefde dertig jaar als een edelman op zijn
landgoed. Toen hij in 1883 overleed, liet
hij zijn vrouw met twaalf kinderen achter,
waarvan zeven nog minderjarig. Geheel
volgens de gebruikelijke familiepolitiek
volgde oudste zoon Jacob zijn vader op
als familiehoofd van een volgende genera
tie Van Reenen. Hij zou eigenaar van het
landgoed worden en daarmee heer van
Bergen. Maar de grootte van het gezin
van de weduwe Van Reenen bemoeilijkte
wisseling van generaties, vooral in finan
cieel opzicht. Jacob van Reenen moest
zijn broers en zusters uitkopen. Boven
dien moest hij voor extra inkomsten zor
gen om zijn eigen gezin te onderhouden.
De verpachting van delen van het land
goed en Jacobs jaarwedde als burgemees
ter waren daarvoor met toereikend. Om
het hoofd boven water te houden, moest
de familie Van Reenen op een of andere
manier inkomstenbronnen aanboren.
Het landbezit was veel waard, maar zo
maar een aanzienlijk deel van de grond
verkopen was geen serieuze optie. De
heerlijkheid moest zoveel mogelijk intact
blijven. Op het aanbod van de Alkmaarse
scheepvaartonderncmcr W.C. Bosman
om 650 hectare duingrond te kopen voor
250.000, deed Jacob van Reenen een
tegenvoorstel. Hij vroeg 300.000, maar
dan moest Bosman binnen acht dagen
beslissen. De verkoop ging uiteindelijk
niet door.
Jacob van Reenen koos ervoor zijn
landgoed op een nieuwe manier te exploi
teren. In 1908 bracht hij een deel van zijn
grondbezit onder in een exploitatiemaat-
schappijDe naamloze vennootschap
Bouw-Exploitatie-Maatschappij Bergen
aan Zee (BEM) was een familiebedrijf.
Jacob van Reenen was directeur, zijn
echtgenote was presidente van de Raad
van commissarissen. In de aandeelhou
dersvergaderingen hadden zij beiden
evenveel zeggenschap. Een zoon en een
schoonzoon waren de enige twee overige
aandeelhouders (ieder een aandeel).
De familie Van Reenen maakte hon
derden hectaren van het landbezit bouw
rijp en verkocht deze in percelen, waarop
de nieuwe eigenaren een zomervilla in de
duinen of een permanente woning naast
de dorpskern konden bouwen. De Van
Reenens pakten de zaken groots aan. Aan
de duinenrand bij de zee stichtten zij in
N? 1404 Qayêxiait
voor het gebruikmaken van een linnen tent op het strand
te Bergen aan Zee
op 196
Deze kaart kan door de oorspronkelijke houder niet aan een
ander overgedragen worden en is op aanvraag te vertonen.
1906 dc badplaats Bergen aan Zee. Een
particulier initiatief, waarvoor naderhand
de BEM werd opgericht. Dc tramlijn die
van Alkmaar naar Bergen liep, werd in
1909 doorgetrokken naar zee.
Twee belangen
Als directeur van de BEM was Jacob van
Reenen de belangrijkste ondernemer in
het dorp. Tegelijkertijd was hij als burge
meester ruim 35 jaar de hoogste plaatselij
ke bestuurder. Zoals gezegd benadrukte
Jacob van Reenen tijdens raadsvergade
ringen dat hij zijn verschillende posities
Kranenburgh, kerst
mis 1916. Vlnr. zit
tend: Louk, Mary, het
echtpaar Van Reenen-
Völter, Guus, Henk;
staand: Constant,
Henk, Jork. (Foto:
familiearchief Van
Reenen, Regionaal
Archief Alkmaar).
5
