In Bergen ligt een stukje
Russisch grondgebied
John Grooteman
n oktober 1799 werd in Bergen een
trieste balans opgemaakt. In dc slagen van
19 september en 2 oktober sneuvelden
aan Russische en Engelse zijde zo'n 4000
militairen. Aan de Frans/Bataafse kant
sneuvelden in de duinen en rond de
Ruïnekerk op deze twee dagen bijna 3500
militairen. In de herfst van 1799 poogde
het Engels/Russische invasieleger via het
noorden van Noord-Holland vaste voet
te krijgen in Nederland en dc Franse en
Bataafse troepen te verdrijven. Deze veld
tocht verliep voor dc Russen en Engelsen
niet volgens plan. Nadat dc laatste slag op
6 oktober 1799 bij Castricum was gestre
den, sloten de legers op 18 oktober van
dat jaar een wapenstilstand in Alkmaar.
Op 19 november 1799 scheepten de laat
ste Russen en Engelsen zich in Den
Helder in en voeren naar Engeland.
Op diverse plekken in Bergen werden
de Russen begraven, een van deze plek
ken ligt daar waar de Russenweg en de
Notweg elkaar ontmoeten. Ze droegen
tot het einde van de vorige eeuw respec
tievelijke de namen Doot Weg en Not-
wegje. Het was in die tijd een open ge
bied met hier en daar wat bomen en strui
ken. Er stonden nagenoeg geen huizen en
In de loop van dit jaar zal op velerlei
manieren aandacht worden geschonken
aan het historisch feit van 200 jaar
geleden, dat over Bergen zoveel onheil
heeft gebracht. Zie Themanummer 4, april
1998 'Bergen in de Bataafs-Franse tijd
1795 - 1813'. De slagen bij Bergen van
19 september en 2 oktober 1799 hebben
voorat bij het Russische invasieleger veel
slachtoffers gemaakt. Voor deze 'vijanden'
is op ons grondgebied een gedenkteken
opgericht, het Russisch Monument. Over
de geschiedenis daarvan is veel te
vertellen.
men kon vanuit de Kerkbuurt (het
tegenwoordige centrum) direct richting
duinen en Schoorl kijken. Dit gebied werd
in de 19e eeuw het Russische kerkhof ge
noemd. Naar schatting zijn hier zo'n 500
Russen begraven. Tachtig Bergenaren
begroeven in de maanden september en
oktober 1493 doden, voor het overgrote
deel Russen. De Engelsen brachten hun
doden via Den Helder over naar Engeland.
In Bergen aan Zee en wel onder het
Russenduin, opgestoven als een kolossale
grafheuvel, liggen naar schatting circa 600
Russische soldaten begraven. Er zullen in
Bergen dus nog vele Russen begraven lig
gen; waar is uit de archieven niet op te
maken. In december 1799 verplichtte het
Departementaal Bestuur van Texel, waar
Bergen onder viel, de municipaliteit de lij
ken die op diverse plekken nog boven de
grond lagen nu eindelijk eens te begraven.
Op welke wijze Bergen hier gehoor aan
heeft gegeven is niet vermeld in de anna
len van het dorpsbestuur.
De Russische staat vraagt Bergen om
een gedenkteken.
In 1901, 102 jaar na de slagen bij Bergen
neemt de militaire attaché van de Rus-
Op 30 september
1901 werd het
Russisch Monument
onthuld. De foto
toont het moment
dat het doek wordt
verwijderd (foto
archief Piet Mooij,
Bergen NH).
5
