Het interneringsdepot en het deserteurskamp te Bergen.
INTERNEER1NGS DEPOT TE BERGEN (N.H.J
VERLOFPAS.
URLAUBSSCHEIN.
ordViyögiiajTden Duitschen^
geïnterneerde
om .zich .u^Hyk.s u
van uur middags
uur middags en van uur
n.m. tot uur n.m. en op Zon
en Feestdagen van uur v.m. tot
binnen du BEllGJSN (N'.li.) j
irréfhtnemmg van "K^aan^ommezijde
vermelde verpliciitingcn,
BERGEN (N.H.),.
De Commandan,
Dctfl^cutsdTgrT Internierten
erlaubt
sich -l|T TiT ,-i V von
^^■^Uhr-^rf^^mittags bis "^^.Uhr
^^f^'und von Uhr nachni. bis
Uhr. nachm^jind an Sonn- und
Festtagen von Uhr vorm. bis
ilhr.-;. -r1:. mittags 4wd-v&a==™=™.
his.. lf. .U-hf—nac-kffi^
iinicrlialb dei Gemi'ijuli; lil'lH&KJi (N.Ii.)'
a u f z u h a UeffT""unie
umstehenden Verpflichtungen.
.191
J7.
Verlofpas voor de
Duitse geïnterneer
den, waarmee ze zich
vrij - binnen een
welomschreven
gebied! - in het dorp
mochten bewegen.
Geïnterneerde
Feuerriegei mocht
zich kennelijk ook in
Alkmaar ophouden
(archief Piet Mooij,
Bergen NH).
vertrek een half jaar later werd de
Vinkenkrocht definitief opgedeeld in een
buiten- en binnenkamp. Het buitenkamp
omvatte voortaan de wachtbarak, een
woon- en slaapbarak voor de bewakings
troepen, het sport- en speelterrein en de
moestuinen. Het verder afgeschermde
binnenkamp behelsde barak A (met twee
verblijven, kantine en sanitair) en barak B
(met twee verblijven voor Nederlands
personeel, twee voor de geïnterneerde
onderofficieren en twee vertrekken voor
de deserteurs), een werkplaats met een
eigen schoen- en kleermakerij, een eerste-
hulppost, een gebouwtje dat dienst deed
als bibliotheek en de keuken. Om het
gehele kampterrein lag een dubbele afslui
ting van prikkeldraad. De kantoren van
de depotcommandant en de administra
teur bevonden zich buiten de Vinken
krocht.
Het interneringsdepot stond aanvanke
lijk onder leiding van 'de Alkmaarse com
mandant' W.H. de Lussanet de la
Sablonière. Op 1 maart 1915 droeg deze
het commando over aan kapitein J.H.W.
Sikman. Op 15 december 1915 werd
Sikman afgelost door de langstzittende
depotcommandant, majoor C.A. ter Cock,
evenals zijn voorgangers een oud-KNIL-
militair. Ter Cock bleef commandant van
het interneringsdepot en het latere deser
teurskamp tot 19 december 1918.
Het deserteurskamp aan de Russenweg
Het samenzijn van deserteurs en overige
militairen op de Vinkenkrocht stond borg
12
voor permanente spanning. De deserteurs
werden door hun eigen kameraden met
een verklaarbaar militair gevoel van afkeer
bejegend. Zelf waren zij met hun interne
ring weinig ingenomen. Velen verlangden
uit de internering te worden ontslagen,
maar zo'n procedure naar ontslag nam
vaak maanden in beslag. De onvrede werd
mede gevoed door het feit dat hun gezin
nen in Duitsland vanwege hun desertie
geen ondersteuning kregen. Op den duur
bleek hun gescheiden verblijf (in barak B)
geen oplossing te bieden. Een verplaatsing
van deserteurs naar een apart kampement
achtte de depotcommandant voor de toe
komst de beste oplossing. Daar zouden
ook de honderden 'lastige' deserteurs naar
toe gezonden kunnen worden die her en
der in de gemeenten verbleven.
Op donderdag 5 april 1917 besprak de
Bergense gemeenteraad het voornemen
van de Nederlandse regering om in
Bergen een (apart en nieuw te bouwen)
deserteurskamp te vestigen. Alle raadsle
den keerden zich tegen dit voornemen. In
een brief aan Binnenlandse Zaken schreef
het college van burgemeester en wethou
ders, dat 'het in deze tijden van moeilijke
voedselvoorziening minder gewenscht is
grasland of bouwgrond aan cultuur te
onttrekkengezien de tegenwoordige
schaarschte aan levensmiddelen niet
gewenscht is de vele (2000) vreemdelingen
in de zomermaanden nog te vermeerderen
met die van een deserteurskamp; de
ondergebrachten van minder allooi geen
aanwinst voor de gemeente zullen zijn; en
de innerlijke rust in de gemeente niet zal
worden bevorderd door de komst van een
deserteurskamp.De raad verzocht indien
mogelijk bedoeld kamp niet in de
gemeente te vestigen 'temeer daar er in
ons land uitgestrekte heidegronden
bestaan waar de onder te brengen perso
nen nuttige arbeid in den vorm van
loonende grondontginning zouden kun
nen verrichten, terwijl zulks in deze
gemeente niet het geval is.
Het protest van de raad mocht niet
baten. Op 2 juli 1917 verordonneerde de
minister dat 'het vluchtoord voor
Duitsche en Oostenrijkse deserteurs en
andere buitenlanders' in de gemeente
Bergen op korte termijn zou worden
betrokken: 'Voor opzending daarheen
kunnen uitsluitend in aanmerking komen
deserteurs, die reeds in strijd hebben
gehandeld met de openbare orde en vei
ligheid, of van wie op redelijke gronden
verwacht kan worden dat zij daarmede in
strijd zullen komen en wier gedrag gevaar
oplevert voor de openbare gezondheid,
In ieder voorkomend geval zal aan de
betrokkenen steeds de keuze moeten wor
den gelaten tusschen opneming of uitgelei-
ding naar hun land.
Het ongewenste descrtcurskamp was
gelegen op de Ziekenweid aan de
Russenweg. Het bood huisvesting aan
honderden in Nederland aangehouden
deserteurs en 'staatsgevaarlijken'. Zij
kwamen groepsgewijs en in fasen (met
een aanvoerstop tussen september en
november 1917) naar Bergen. Om een
Het kamp op de Ziekenweid gezien vanaf de
Kerkedijk (fotoarchief Piet Mooij, Bergen NH).
