het deserteurskamp te Bergen
Jan van Baar I Het interneringsdepot en
De Eerste Wereldoorlog bracht een ongekende stroom vluchtelingen naar het neutrale
Nederland. Zoals zoveel dorpen en steden werd ook Bergen geconfronteerd met vluchten
de Belgische burgers en vreemde militairen. Uniek was echter dat Bergen het enige depot
in Nederland herbergde waar gevangengenomen Duitse militairen werden geïnterneerd.
In dit interneringsdepot op de Vinkenkrocht aan de Breelaan zaten aanvankelijk ook Duitse
deserteurs. Voor hen werd in de zomer van 1917 een apart deserteurskamp gebouwd op
de Ziekenweid aan de Russenweg. Dankzij de vestiging van depot en kamp was Bergen
enkele jaren lang een prominent vluchtoord en doorgangshuis voor een paar duizend
vreemdelingen van allerlei nationaliteit.
Overzicht van het interneringsdepot op de
Vinkenkrocht nadat het in 7977 een uitbreiding
had ondergaan. De ingang bevond zich aan de
Breelaan - rechts op de foto. Op de voorgrond
zijn de moestuinen zichtbaar die de geïnterneer
den zelf hadden aangelegd en onderhielden
(fotoarchief Piet Mooij, Bergen NH).
an de vooravond van dc Duitse oor
logsverklaring aan Rusland op 1 augustus
1914 mobiliseerde Nederland zijn leger en
vloot. Met het binnentrekken van Duitse
troepen in België op 4 augustus 1914 ver
klaarde de Nederlandse regering een
strikte neutraliteit in acht te zullen
nemen. Veertien dagen later openden de
Duitsers de aanval op het nationale bol
werk Antwerpen. Een ware volksverhui
zing was het gevolg. Tienduizenden
vluchtelingen trokken dc Nederlandse
grens over en zochten ver van het strijd
gewoel een veilig heenkomen.
De opvang van Belgische vluchtelingen
Op maandag 5 oktober 1914 arriveerden
de eerste 120 Belgische vluchtelingen uit
Aerschot, Leuven, Lier, Mechclen en
Ncerbergen op het station te Alkmaar. Zij
gingen naar Egmond aan Zee waar zij
werden gehuisvest in het koloniehuis
'Kerdijk'. Een paar dagen later kreeg een
nieuwe groep van 50 Belgen onderdak in
de Oude Ambachtsschool aan de Doelen
straat, hoek (Gedempte) Nieuwesloot te
Alkmaar. Soldaten waren de vluchtelin
gen behulpzaam. Het was tragisch en
tekenend te zien welke voorwerpen som
mige vluchtelingen in hun haast hadden
meegenomen: een naaimachine, een spie
gel, een vogelkooi. En dan hebben ook
nog heel wat honden de reis naar hier
meegemaakt, schreef de Alkmaarsche
Courant. Op 12 oktober 1914 waren 275
vluchtelingen uit het strijdgebied rondom
Antwerpen te Alkmaar aangekomen en in
en buiten de stad ondergebracht bij parti
culieren.
In het najaar van 1914 ontstonden de
eerste plaatselijke 'Comités tot steun van
Belgische en andere slachtoffers'. Het
Alkmaarse comité, ontstaan in de eerste
week van oktober 1914, coördineerde de
taken. In Schoorl en Groet behoorden
dominee A.J.P. Boeke, pastoor P. Niernan
en de heer H.J. Robbers tot de oprichters
van het Nood-Comité. De initiatiefne
mers van de Bergense afdeling van het
'Nederlandsch Comité tot steun aan
Belgische en andere vluchtelingen' waren
dominee F.W.J. van den Kieboom, mej. J.
Dorbeck, mej. J. Booch van 's Graven
moer en de vrouw van burgemeester Van
Reenen, M.A.D. van Reenen-Völter. In
eerste aanleg droeg de gemeente zorg
