HANDLEIDING
SCHOOLLEERAARS
PLATTEN LANDE.
MAATSCHAPPIJ:
hier moeite hadden de snelle ontwikkelin
gen te volgen. In een rapport uit 1807
lezen we over de schoolmeester van de
school op Het Woud, P. Jongkind, dat
ondanks het feit dat hij zich wel goed
gedroeg en dat zijn manier om te onder
wijzen 'zedelijk' was, hij 'het met andere
bezigheden te druk (heeft) om tyd tot
eigene oefening te vinden. Ook is hy reeds
op die jaren in welke by velen de lust
daartoe moeilyk kan worden opgewekt'.
Hetzelfde probleem bij het volgen van de
methode werd bij Jongkind ook tijdens
de visitaties van 1809 en 1810 geconsta
teerd. Ook de schoolmeester van de
Hoofdschool, Nierop, bleek nog van de
oude generatie tc zijn. In zijn klas heerste
'orde, stilte en zijnlykheid', maar de 45
scholieren toonden slechts een matige
vordering bij het spellen, lezen en schrij
ven. Verder was de leraar, ondanks zijn
enthousiasme, niet zo bekwaam, aldus de
schoolopziener.
De kwestie Van Lienen
De wederwaardigheden van Klaas van
Lienen, schoolmeester op de Hoofd
school, bieden ons een goede kijk op de
toenmalige machtsverhoudingen tussen
schoolmeester, dorpsbestuur en rijksor
gaan. Voor ons is dat een reden om langer
bij deze schoolmeester stil tc staan.
Van Lienen werd in 1784 aangesteld
ter vervanging van meester Wildcboer.
Evenals zijn voorgangers was hij tevens
koster en voorzanger. Bij zijn indiensttre
ding kreeg hij een 'Regulement voor de
Schoolm(eeste)r tot Bergen' overhandigd.
Hierin stonden de schooltijden vermeld,
evenals de wijze waarop cr les gegeven
moest worden, wat de inhoud van de les
sen moest zijn en de plichten van de
meester. Toen op voorstel van pastoor
Van Stavelcn de schoolreglementen op 15
juni 1796 herzien werden, besloot Klaas
van Lienen zijn ambt volgens de nieuwe
progressieve regels niet te aanvaarden. De
schoolmeester van de school op Het
Woud, Jan Sas, had daarentegen met de
nieuwe instructies (die in de paragraaf
over Het Nut al aan de orde zijn gesteld)
geen moeite en stemde toe, waardoor
deze aangenomen werden. Klaas besloot
toen van zijn functie als schoolmeester
voor de Hoofdschool af te zien. blij
kwam hier echter spoedig op terug, bleef
in de onderwijzerswoning en ging door
met het geven van onderwijs op de oude
voet. Dit veroorzaakte een fikse ruzie tus
sen hem en de municipaliteit.
De municipaliteit probeerde tevergeefs
de ontslagen schoolmeester af te zetten
en hem uit het schoolhuis te krijgen. Maar
Van Lienen weigerde om te vertrekken.
Verschillende aanmaningen om het huis
te verlaten werden hem toegestuurd, maar
de koppige schoolmeester wist elke keer
uitstel van de vertrekdatum te verkrijgen.
Maanden later was Van Lienen nog steeds
werkzaam op de Hoofdschool. Op 17
september gaf de municipaliteit nogmaals
een ultimatum aan de schoolmeester,
Titelblad van de
Handleiding voor
Schoolleeraars ten
platten lande, uitge-
geeven door de
Maatschappij tot Nut
van 't Algemeen,
Leiden 1809,
(Bibliotheek van het
Regionaal Archief
Alkmaar, 52F4).
VOOR
TEN
UITGEGEVEN DOOR DE
TOT NUT VAN 'F ALGEMEEN.
TWEEDE STUKJE.
Te LETDEN, DEVENTER en GRONINGEN, bij
D. du MORTIER en ZOON, J. H. de LANGE,
en J. OOMKENS en ZOON,
m d c c c i x.
