KCB
Het KCB vijftig jaar
Steven de Wit
Voor het Kunstenaars Centrum Bergen,
beter bekend onder het kort maar
krachtige 'KCB', is 1997 een jubileumjaar.
Op 17 oktober 1947 besloten enkele jonge
schilders en beeldhouwers, van wie de
meesten in Bergen woonden, een
organisatie in het leven te roepen die de
kunst in al zijn vormen zou stimuleren en
bij de burger brengen. Vijftig jaar geleden:
tijd voor een korte schets.
De oprichting van het KCB had als eerste
impuls een kersttentoonstelling die een
groep kunstenaars, waaronder Jaap de
Carpentier, Hans Engelman, Henk van
den Idsert, David Kouwenaar en Henry
ten Holt in het Stedelijk Museum van
Alkmaar hadden gehouden. Een aantal
van hen wilde het succes van de expositie
bestendigen en uitbreiden, onder meer
met het werk van wat oudere kunste
naars.
Het initiatief tot de tentoonstelling
kwam overigens van Charley Toorop, die
zich naast haar schilderen ook altijd
beijverde voor de kunst van anderen. In
de na-oorlogse jaren spande ze zich voor
al in voor het werk van de nieuwe genera
tie kunstenaars. De in Bergen wonende
kunstcriticus Kasper Niehaus noemde
haar ooit - met respect - de 'petemoei'
van het KCB.
Men zou kunnen zeggen dat de voor
zichtige, officieuze oprichting al eerder
had plaatsgevonden in de legendarische
dorpskroeg van Piet van Ijs, oftewel Piet
Oldenburg de zoon van IJsbrand, in de
Fransesteeg. Hier schaarden de jonge
kunstenaars zich rond de tap om te dis
cussiëren over de vooruitstrevende visie
op de kunst zoals die door Kasper
Niehaus werd verkondigd.
De officiële oprichting vond plaats
door een stichtingsbrief op 4 september
1947 en een notariële akte op 17 oktober
1947. Hiermee ontstond iets dat waar
schijnlijk een unicum is in de wereld der
kunstenaarsverenigingen: het bestuur zou,
wat de uitvoerende taken betreft, bestaan
uit 'burgers', d.w.z. niet-kunstenaars.
Voorzitter, secretaris en penningmeester
konden geen 'werkend lid' zijn. Het tota
le bestuur telde echter ook kunstenaars
leden, tenminste één meer dan het getal
der burgers. De werkende leden bezaten
In de loop der jaren heeft het KCB zich met
verschillende vignetten, door leden ontworpen,
gemanifesteerd. Van '47 tot '73 met een vignet
in twee uitvoeringen van Mia Pot-Van Regteren
Altena. Van '73 tot '83 met een vignet
ontworpen door Jaap Tol.
Van '83 tot '95 werden enkel de letters kcb
gebruikt. Sinds 1995 wordt een vignet gebruikt
dat ontworpen is door Dieuwke Groet.
méér voordelen dan de meerderheid in
het bestuur: ze betaalden geen contributie
en hadden vrije toegang tot alle tentoon
stellingen en manifestaties van het
Kunstcentrum. Bij tegenstellingen had de
algemene ledenvergadering het laatste
woord.
Deze organisatievorm werd gekozen
omdat er werd gezegd dat een vorm met
alleen kunstenaars in het bestuur tot ruzie
zou leiden. De vijftig jaar na de oprich
ting van het KCB hebben bewezen hoe
goed de gemengde bestuurssamenstelling
heeft gewerkt.
De drijvende kracht achter de oprich
ting met de genoemde bestuursvorm en
gedurende vele jaren voorzitter, was mr.
A.F. (Dolf) Kamp. Al bij het vijfjarig
bestaan in 1952 bloeide het centrum. De
lijst van werkende leden, opgenomen in
het toen verschenen jubileumboekje, telt
63 namen. Ze werkten hoofdzakelijk in
Bergen (45 leden) en Schoorl (10 leden),
maar ook woonden enkele kunstenaar
leden in Alkmaar en Amsterdam. Het
boekje noemt zeventien kunstrichtingen
die toen in het KCB vertegenwoordigd
waren, waaronder ook kunstnaaldwerk,
weven, de grafische kunst en edelsmeed-
werk.
Bij het vijfentwintigjarig bestaan tellen
we in het dan uitgegeven boekje van
Theo van der Wal, getiteld 'Het ver
schijnsel KCB 1947-1972', een werkend
ledenaantal van bijna honderd, terwijl de
hoeveelheid kunstrichtingen is toegeno
men tot vijfentwintig.
In loop der jaren is het KCB een ste
vige organisatie geworden met een steeds
groeiend ledenaantal en met expositie
ruimtes in achtereenvolgens het Huis met
de Pilaren, de doorrijstal van De
Rustende Jager, Huize Kranenburgh en
tegenwoordig de oorspronkelijke zelfbe
dieningszaak van Albert Heijn aan het
Plein. Op het Plein zelf heeft het KCB
van 1969 tot 1987 de kunstmarkt georga
niseerd en sinds 1980 heeft het de kunst
uitleen onder haar hoede.
Het Kunstenaarscentrum is het zeld
zame voorbeeld van een stichting waarin
jongeren en ouderen, modernen en
behoudenden, werkende leden en dona
teurs, in verdraagzaamheid en in liefde
voor de kunst verenigd zijn. De Kunst
van het KCB staat nog steeds niet alleen
voor beeldende kunst, al domineert deze
wel, maar ook voor literatuur en muziek,
kunst dus in de ruimste zin van het
woord.
31
