VHS Bergen: 't Oude Hof en de Zandhoeve
hun vermogen in een buitenplaats beleg
den. Het gaf hun meer status en een alter
natief voor de stad.
Om precies te zijn: in 1641 werd
Anthonis Studler van Zurck 'beleend' met
de hoge heerlijkheid van Bergen. Hij
maakte plannen voor de aanleg van een
classicistische buitenplaats bestaande uit
een groots opgezet rechtlijnig lanenpa-
troon waarbinnen een buitenhuis was
gelegen. De kaart van Jan Jansz. Dou uit
1640-1650 toont dit aan. Met de Franse
filosoof René Descartes wisselde Studler
Van Zurck plannen uit over de aanleg van
de buitenplaats, die volgens een zeven-
tiende-eeuws classicistisch proportiesche
ma, gebaseerd op muzikale verhoudingen,
werd uitgevoerd (septiemakkoord
15:6:5:4). In 1643 werd begonnen met de
uitvoering van de aanleg, waarvan de
structuur thans nog in vrij originele staat
aanwezig is.
Een tekening van 't Huijs van Bergen
uit 1652 laat een corps de logis (hoofdver
blijf) zien, geflankeerd door twee bouw
huizen (bijgebouwen) die een vierkant
voorplein omsluiten. Het geheel ligt op
een omgracht eiland, dat deel uitmaakt
van een reeks van drie. In 1660 werden de
twee bouwhuizen voltooid, het hoofdge
bouw is nooit gebouwd. Circa 1830 werd
het westelijke bouwhuis geheel afgebro
ken. Nadat in 1851 de buitenplaats (als
onderdeel van de heerlijkheid Bergen)
door J.J.H. van Reenen was gekocht,
werd het oostelijke bouwhuis in 1852 tot
het huidige neoclassicistische pand ver-
bouwd. Het herenhuis heeft in deze
periode de huidige vorm en omvang
gekregen.
Naar het schijnt dateert de slangen
muur in de tuin van 't Oude Hof uit de
periode 1650. Deze kronkelige muren,
waarvan er nog enkele in Nederland
bestaan, werden gebouwd om fruit te
telen. Ze moeten gericht zijn op de zon
uit het zuiden. In de kronkels ontstaat
een warm klimaat zodat zuidelijke fruit-
soorten zoals druiven en vijgen ook in het
relatief koude Nederland kunnen groeien
en bloeien. Deze constructie werd ook
toegepast om méér stevigheid te verkrij
gen. Zonder deze 'slangen' zou een muur
van grote lengte bij storm om kunnen val
len. De muur van 't Oude Hof is 27 jaar
geleden gerestaureerd; alleen zijn er geen
zuidvruchten te vinden.
Conferentiehotel De Zandhoeve
(fotografie Aerophoto Schiphol).
De Stichting tot Behoud van Particuliere
Historische Buitenplaatsen (PHB) werkt
aan een beheerplan, dat het gehele land
goed 't Oude Hof betreft. De bedoeling
van dit beheerplan is om zoveel mogelijk
van de oorspronkelijke tuin terug te laten
komen. Er is gelukkig heel veel bewaard
gebleven, zodat het niet gaat om groots
ingrijpen, maar eerder om het geheel weer
beter tot zijn recht te laten komen.
De huidige eigenaar
De vooroorlogse stichting tot oprichting
van volkshogeschoolwerk in Noord-
Holland is na de oorlog omgezet in
Volkshogeschool Bergen. In september
1945 betrok de stichting de Zandhoeve en
in hetzelfde jaar huurde de Volkshoge
school 't Oude Hof, dat nog in bezit was
van de familie Van Reenen. Het huis
stond leeg en vertoonde duidelijke sporen
van de oorlog. De bezetters en bevrijders
hadden het in een deplorabele staat achter
gelaten. Men begon aan een enorme klus:
met weinig geld en veel praktische inzet
van cursisten werd gedurende een aantal
jaren het huis stukje bij beetje opgeknapt,
de moestuin opnieuw ontgonnen en de
boomgaard in een sportterrein veranderd.
In 1952 kwam 't Oude Hof in handen
van de gemeente, die het tot 1962 aan de
Volkshogeschool bleef verhuren. In 1962
werden 't Oude Hof en de Boerderij van
de gemeente gekocht. De Zwarte Schuur
werd daarbij cadeau gedaan en de grond
tot het jaar 2062 in erfpacht afgestaan.
Kinheim, aan de Breelaan, ook in gebruik
door de Volkshogeschool, huisvestte de
Europese Volkshogeschool. Met de rui
mere mogelijkheden op 't Oude Hof en
de uitbreiding van De Zandhoeve (1965)
werd afscheid genomen van Kinheim. De
Europese Volkshogeschool verhuisde
naar Kranenburgh.
De Zandhoeve
Het terrein De Zandhoeve waarvan Jacob
van Reenen, Heer van Bergen, eigenaar
was aan het begin van deze eeuw, werd in
1923 verkocht aan de Bergense wethouder
J.W. MacDonald. Het grondgebied heeft
ruwweg een driehoekige vorm, waarvan
de oppervlakte elf hectare bedraagt. De
zuidpunt is momenteel verhuurd aan
Skiclub II Primo.
In 1926 liet MacDonald een woning,
een portierswoning (het Voorhuis), een
schuur en een garage bouwen naar ont
werp van de Haarlemse architect Maurits
Plate. In deze tijd werd waarschijnlijk
