Grenspalen tussen Bergen en Egmond
W.S. Janssen
H.J. Min
In de Bergense Kroniek van november
1995 werden veertien grenspalen tussen
Schoorl en Bergen beschreven en in het
nummer van mei 1996 een vijftal palen in
de zuidwest hoek van onze gemeente,
aan de grens met Alkmaar. Evenals bij de
grenspalen tussen Bergen en Schoorl is
Henk Min, een van de samenstellers van
dit artikel, het veld ingetrokken om te zien
wat er nog over is van de grens-
scheidingspalen aan de zuidkant van
Bergen, daar waar de gemeentegrens
met Egmond ligt.
De grens met Egmond volgt in het pol
dergebied de Bergerringsloot, de Brou-
werssloot en de Banweg en gaat vervol
gens na de Herenweg te hebben gekruist,
in een rechte lijn door het duingebied
naar zee. Dit laatste werd al in 1464 be
paald en op de kaart van Blaeu uit ca.
1660 zien we dat duidelijk aangegeven.
Aan de 'Duyn Val Sloot' maakt deze
'Scheyt Raye' een knik omdat een klein
stuk land aldaar nog tot de hoge heerlijk
heid Wimmenum behoort. Bij de 'Heer
Wegh' liep de grens tussen 'Den Banne
Wegh' en de 'Cappel' (de Cosmas- en
Damianuskapel) door. Ook dat was in
1464 bepaald en het punt werd in 1759 als
volgt in een notariële acte omschreven:
'op twee roedenses voeten en drie duy-
men Hontsbosch mant besuyden de muur
aan 't Westeynde van 't Capel'.
Wimmenum was in die tijd onze zui
delijke buurgemeente. In 1811 werd ze bij
Bergen gevoegd, maar in 1815 werd dit
ongedaan gemaakt. Pas met de wet van 13
juni 1857 (Stbl. nr. 58) was de opheffing
van de gemeente Wimmenum een feit.
Toen was Egmond definitief onze buur
gemeente.
De palen
De vele grensgeschillen die er in de loop
der eeuwen met Wimmenum zijn
geweest, werden in 1736 definitief gere
geld. Teunis Vader en Adriaen Cuijper
maten de grens uit waarop tussen de
kapel en het strand zeven houten palen
werden geplaatst. In 1754, 1755 en 1759
werden ze door hardstenen obeliskvormi-
ge grenspalen vervangen.
In 1951 trof mr. J. Belonje in het
buurtje 'Het Woud' nog een zestal van
deze palen aan. Zelf vonden we er daar
nog maar drie.
- Paal nr. 1: aan de Banweg ter hoogte
van de Kleverlaan, op een weilandje, het
zogenaamde Kapelweidje (het erf van de
voormalige kapel), noordelijk van en
grenzende aan de Banweg tegenover het
kruispunt met de genoemde laan. Aan de
zuidkant van de paal bevindt zich het
wapen van Wimmenum, zijnde drie was
senaars (wassende manen), aan de noord
kant dat van de toenmalige heer van
Bergen, Willem Lodewijk van Nassau -
Bergen (1727-1792).
- Paal nr. 2: aan de Herenweg op de grens
tussen Bergen en Egmond, op een par
keerterrein van het aan de overzijde gele
gen transportbedrijf G. Kool. In 1951 trof
Belonje deze paal zwaar beschadigd aan,
met ijzeren banden bijeen gehouden. Hij
werd gerestaureerd, maar het topje is eraf
en hij vertoont barsten. De wapenafbeel
dingen zijn als op paal nr. 1.
- Paal nr. 3: aan de westzijde van de
Herenweg achter het huis nr. 52, in een
kuil op het voorduin. De wapens als op
paal nr. 1
Over de drie ontbrekende palen ver
meldt Belonje dat ze in de oorlog '40-'45
als schietschijf zijn gebruikt en diep in het
duinzand zijn verzakt. Een ervan, die gro
tendeels vernield was, werd als trapje
gebruikt om het duin, dat daar steil
omhoog gaat, beter te kunnen beklim
men.
- Paal nr. 4: op de hoek van de
Banweg/Herenweg. Dit is ook een hard
stenen paal, maar kleiner en niet obelisk-
vormig. Er staan geen wapens op en ver
moedelijk is hij jonger dan de bovenge
noemde Namense grenspalen. Op de
32
