vermeldt dat voor het duingebied koste
loos een kaart kon worden verkregen
Van Deelen schrijft over de ontwikkeling
van Castricum als vacantieplaats en recre
atiegebied dat de duinen door eigendoms
verhoudingen (grootgrondbezit) lange
tijd ontoegankelijk zijn gebleven Het
zijn de hiervoor genoemde factoren die de
toeristische en recreatieve ontwikkeling
van Bergen anders hebben doen verlopen
dan in buurgemeenten zoals Castricum en
Egmond.
Zandwinning
Van 1892 af was zandwinning in duinen
onderworpen aan de provinciale duinver
ordening. De bestudeerde jaarverslagen
van de provincie, periode 1895 - 1905,
vermelden verschillende kleine zandafgra-
vingen in de Berger duinen. Afgravingen
van grotere omvang, zoals Van Deursen
noemt in zijn studie, zijn echter niet
bekend voor Bergen (l?). Een uitputtend
onderzoek aan de hand van de archieven
van de provincie over de toepassing van
de Duinverordening en Bodemverlagings-
casu quo Ontgrondingsverordening moet
echter nog plaatsvinden. Verdere studies
over de duinen in Bergen zullen zonder
twijfel meer belangrijke feiten aan het
licht brengen.
Voetnoten
1. Kops, J., Tegenwoordige staat der dui
nen van het voormalige gewest Holland,
1798.
2. Provinciaal bestuur Noord-Holland:
Verslagen van de Toestand der Provincie
Noord-Holland, 1895-1905.
3. Rus, P., Gids voor Bergen en Bergen
aan "Zee 1914, herdruk 1977.
4. Jelles, J.G.G., Geschiedenis van beheer
en gebruik van het Noordhollands
Duinreservaat, Arnhem 1968.
5. Min, H.J., De familie Min: een geslacht
uit Bergen in Kennemerland, Schoorl
1990.
6. Weinreich, J.A. en C.J.M. Musters,
Toestand van de Natuur, Veranderingen
in de Nederlandse Natuur, 1989.
7. Slings, R., De grote dorst van Noord-
Holland en de Berger duinen, in: Heerlijk
Bergenonder redactie van Jan Nobbe
en Ton Borst, Bergen 1995.
8. Strijbosch, Jan P., Waarnemingen over
den Griel, Ned. Ver. tot Bescherming van
Vogels 1898-1923, 1924.
9. Steyn,J.A. van, Duinbebossing, 1933.
10. Albers, Lucia H., Zuid-Kennemerland
op weg naar het natuurlijke, 1989.
11. Eeden, F. W. van, Onkruid: botanische
wandelingen deel 1: Kennemerland, her
druk 1974.
12. Craandijk, Wandelingen door
Nederland, deel 3 Noord-Holland (1882-
1890), herdruk, Zaltbommel 1968.
13. Eeden, F.W. van, Duinen en
Duinbeplanting, in: Volksalmanak voor
het jaar 1875, uitgegeven door de Mij. tot
Nut van 't Algemeen.
14. Roos, Rolf Bewogen kustlandschap;
duinen en polders van Noord-Kennemer-
land, Haarlem 1995.
15. Schaper, S., Het Hof van Bergen, in:
Tuinkunst, Nederlands jaarboek voor de
geschiedenis van tuin- en landschapsarchi
tectuur, deel 1, 1995.
16. Deelen, O. van, Historie van
Castricum en Bakkum, 2e druk, Schoorl
1981.
17. Deursen, Chris van, Mijnbouw langs
Noordhollands westrand, Noordhollands
Landschap 1995.
Literatuur
Alkmaar, Verslagen van de toestand der
Gemeente Alkmaar, 1895-1905.
Bayens, Gert en Jaap Duyve, Lezen in het
duin, 1991.
Bergen, inventaris van het gemeentear
chief 1811-1921: nr. 534, Onderzoek naar
de toestand der duinen in de gemeente
Bergen in 1827; nr. 541, Stukken
betreffende uitvoering van de wet op de
jacht en visserij, 19e-20e eeuw.
Buizer, D.A.G., Boeren in het duin, in:
Bergen aan Zee, badplaats sinds 1906,
redactie H. Jellema, Schoorl 1981.
Mooy, Piet, Henk Jellema, Alphons F.J.
Leysen, Oude foto's van Bergen, Schoorl
1972.
Re enen-Völter, M. van, De heerlijkheid
Bergen in woord en beeld, tweede uitge
breide druk, Schiedam 1974 (herdruk).
Topografische kaarten:
- Grote Historische Atlas van Nederland I
West Nederland 1839-1859, 1 50.000,
1990.
- Historische atlas Noord-Holland, 1
25.000, 1989. (de atlas geeft een beeld van
de provincie in de eerste twintig jaar van
deze eeuw.
- Grote Provincie Atlas, Noord-Holland,
1 25.000, 1988.
Grafische voorstelling van het aantal kubieke
meters opgepompt water tussen 1886 en 1905.
37
1886
44910 m3
1887
61877
1888
73060
1889
96610
1890
120630
1891
147166
1892
176863
1893
707710
1894
706677
1895
717664
1896
761966
1897
764674
1898
791063
1899
352197
1900
405227
1901
477010
1902
467787
1903
493180
1904
637964
1905
630767
