Het onderwijs in Bergen ten tijde van
Juffrouw Van der Oord (1886-1926)
Achttiende les.
In den tuin.
Kom, Han-na, gaat gij mee naar
den tuin?
Wel, Hein, wat moet gij daar doen?
Ik moet aan het wie-den. De bed
den zijn lang niet schoon. Er is
heel wat aan te doen.
Ook moet ikde pa-den har-ken.
Heeft moe-der geen boo-nen noo-dig?
Zij zijn al rijp. Zij kun-nen er best af.
Wilt gij dat aan moe-der zeg-gen,
Hanna?
Neem met-een een mand mee. Dan
kun-nen wij ze daar in doen. Dan
heb-ben wij van mid-dag boo-nen
op ta-fel uit on-zen ei-gen tuin.
Zij zul-len wel heel lek-ker zijn.
19
Leesles uit het boek
je Lezen luit de serie
Spreken, schrijven,
lezen), 's Graven-
hage 1883 Icollectie
Gemeentemusuem
Het Sterkenhuis).
Schrijfschrift van Maartje van Hoorn, dochter
van meester P. van Hoorn (collectie Gemeente
museum Het Sterkenhuis).
dat hij gratis mocht bewonen, was een
slecht huis, het lekte aan alle kanten.
Meester Francken schreef brief na brief
naar de gemeente. Op het laatst kwam hij
met het voorstel om een huis te kopen.
Hij wist een goede woning. Zijn beheerst
gedrag leverde hem toen niet veel op: hij
kreeg de woning niet. In 1903 werd mees
ter Francken opgevolgd door meester Van
Hoorn. Van hem zijn nog een aantal leer
middelen, schriften en een schoolpro-
gramma bewaard gebleven. Meester P.
Baretta volgde in 1918 Van Hoorn op en
toen Baretta directeur van de MULO-
school werd kwam meester Klaas Beets.
De vakken
In de 18e eeuw was het onderwijs een ste
delijke of plaatselijke aangelegenheid. Er
waren Latijnse scholen waar kinderen van
de gegoede stand werden voorbereid voor
academische studies; hoofdvakken waren
Latijn en Grieks. Tijdens de Franse over
heersing begon men het onderwijs cen
traal vanuit Den Haag te regelen. Er kwa
men in de loop van de 19e eeuw vele wet
ten uit Den Haag die het onderwijs moes
ten verbeteren. Men wist eerst nog niet
onder welk ministerie het onderwijs zou
vallen. De minister van justitie deed het
onderwijs erbij. De arrondissements
schoolopzieners (afgekeken van het
ministerie van justitie) hielden toezicht op
de naleving van de onderwijswetgeving.
In het begin van de vorige eeuw kre
gen de leerlingen rekenen, Nederlandse
taal en schrijven. Later kwamen daarbij
aardrijkskunde, geschiedenis, kennis der
natuur (vanaf de derde klas), zang, nuttige
en fraaie handwerken en 'vrije en orde
oefeningen des gymnastieks'. De gemeen
te Bergen vroeg om te worden ontheven
van de plicht tot het geven van gymnas
tiekles, omdat de banken 'bezwaarlijk tel
ken male verwijderd kunnen worden'. De
ware reden was, zo lezen we uit de notu-
