f. Kiok Het onderwijs in Bergen ten tijde van
Juffrouw Van der Oord (1886-1926)
Klas drie voor de
openbare lagere
school in de School
straat hoek Dorps
straat, 1909. Links
juf Van der Oord,
rechts het hoofd van
de school meester
Francken fotoarchief
Piet Mooij, Bergen
NH).
Het jaar 1900 was een belangrijk jaar voor
het onderwijs in Nederland. Zou de Leer
plichtwet worden aangenomenEen der
tegenstanders, tweede-kamerlid J.E.N.
baron Schimmelpenninck van der Oye,
viel een dag vóór de stemming van zijn
paard. Hij verscheen niet ter stemming en
zo werd de wet met een verschil van één
stem aangenomen. Daarmee werden kin
deren met ingang van 1 januari 1901 ver
plicht zes jaar lager onderwijs te volgen.
Inleiding
Hoe geregeld gingen de kinderen in
Bergen bij de invoering van de Leer
plichtwet naar school? De meeste ouders
zagen het nut van het volgen van onder
wijs wel in. Het kwam er echter niet altijd
van. In de oogsttijd hielpen veel kinderen
mee op het land. Dat werd aanvankelijk
oogluikend toegestaan, maar vanaf 1901
moest officieel verlof voor het kind wor
den aangevraagd. Op sommige dagen
waren de verloven voor veldarbeid zo
groot dat 'enkele klassen der school bijna
geheel ontvolkt waren'. Het college van
Burgemeester en Wethouders adviseerde
het hoofd van de school dan ook deze
verloven zo veel mogelijk te beperken.
Om het schoolbezoek te bevorderen
bestond een 'Commissie tot wering van
het schoolverzuim' en een 'Schoolbond',
die in 1905 was opgericht. Beide hadden
tot doel: 'bevordering van getrouw
schoolbezoek'. De schoolbond kreeg sub
sidie van de gemeente voor het jaarlijks
organiseren van een schoolreisje. Dat geld
kregen ze niet zomaar. De gemeenteraad
was streng: 'Kinderen die minder getrouw
de school bezochten, konden van school
reisjes worden uitgesloten'. Aan gehandi
capte kinderen, die 'wegens achterlijk
heid' of 'wegens zwaren hoofdpijn of
andere gebreken' de school niet konden
bezoeken, werd na onderzoek door dok
ter Van Pelt 'vrijstelling van leerverplich
ting' gegeven.
De openbare lagere school; de meesters
en juffen
In Bergen stond in 1900 één school. Deze
stond op de hoek van de Dorpsstraat en
dc Schoolstraat, de straat die later Ruïne
laan zou heten. Deze school was in 1885
gebouwd. Jacob van Reenen, die net bur
gemeester was geworden, opende de
school. De eisen waaraan een schoolge
bouw moest voldoen, waren strenger ge
worden en de oude school uit 1845 vol
deed daar niet meer aan. In 1891 bestond
de school uit vijf lokalen die aan de
Schoolstraat lagen. Het speelplein grensde
aan de tuin van de katholieke kerk. Er
waren ongeveer tweehonderd leerlingen.
De openbare lagere school op de hoek van de
Dorpsstraat en de Schoolstraat. Het gedeelte
aan de Dorpsstraat (foto links) bood plaats aan
vlnr de eerste, de tweede en de vijfde klas. Dan
kwam op de hoek het klompenhok met rekken
waar de kinderen hun klompen in konden zetten.
De foto rechts toont het gedeelte aan de
Schoolstraat, links weer het klompenhok, dan de
tweede, derde en vierde klas (fotoarchief Piet
Mooij, Bergen NH).
SSTU i trAp
■OHM aBKHH HHM|
ïfs&s -.•;!»«>. i; wy
.;-.v j&l. -. .itspx5Sk s
- '..üi:J
SEAS: :';i ;f_ -
4jm
