ZOMER-DIENSTREGELING
Bergen voor en na 1900, een breed overzicht
j LUXE DAAG-AUTO-OMNIBUSDIENST A. SCHALKWIJK
i BERGEN - ALKMAAR v. v.
AANVANGENDE 19 JULI 1926
Noten
1. Frits David Zeiler, Floog en Vrij,
Schoorl 1986.
2. Frits David Zeiler, Bergen dorp vol
monumenten, Amsterdam 1975.
3. P. Rus, Gids voor Bergen en Bergen
aan Zee, 3e druk 1918. Illustraties J.G.
Veldheer, uitg. VVV.
4. M. van Re enen-Völler, De
Heerlijkheid Bergen in woord en beeld,
Alkmaar 1948.
5. J. Daalder, Iets over de wielewaal, in:
Bergensche Bad-, Duin- en Boschbode,
1 juni 1929.
6. Art Keldermans, Bergen Noord-
Hollandeen sociaal-geografiese skriptie.
7. H. Jellema, Beknopte historische
geografie van Bergen, in: Heerlijk Bergen.
8. A.J.M. Leijen, De Loudelsweg, bijna
een eeuw katholieke historie, in: jaarver
slag 1990, gemeentemuseum Het
Sterkenhuis.
9. Op grond van de Woningwet 1901 kon
de gemeente met financiële steun van het
Rijk woningen bouwen voor verhuur aan
minder draagkrachtigen. Later nam de
woningbouwvereniging deze taak op zich.
10. Frits David Zeiler, Hoog en Vrij,
Schoorl 1986.
(NHADO). Deze autobusdienst bleef een
veel langere tijd bestaan. In Schoorl
bestond van 1921 tot 1939 een busdienst
Campcrduin-Schoorl-Bergen-Alkmaar.
De ondernemer was Jb. de Jong. Zijn
onderneming werd in laatstgenoemd jaar
overgenomen door Schalkwijk. De
NHADO onderging na de Tweede Wereld
oorlog nog een verdere uitbreiding met
een lijn naar Bergen aan Zee, waarna in
1970 ook deze onderneming is overgeno
men en opgegaan in de grotere regionale
onderneming NZH.
Slotbeschouwing
Sinds het einde van de 19e eeuw maakte
Bergen dus een snelle ontwikkeling door.
Er vond veel nieuwbouw plaats en het
dorp werd aanmerkelijk groter. Helaas
ging dit gepaard met het verdwijnen
(afbraak) van boerderijen, keuterboerde-
rijtjes en boerenarbciderswoninkjes. Het
gevolg was dat het landelijk karakter van
Bergen vrijwel geheel is teloorgegaan. De
vraag moet daarom gesteld worden, of het
behoud van cultureel erfgoed wel vol
doende aandacht heeft gekregen. Volgens
ons niet. Toch is er van meet af aan wel
gepoogd om waardevolle zaken voor
Bergen veilig te stellen, door mensen die
zich voor behoud van natuurschoon en
bewaring van het historisch dorpskarakter
hebben ingezet. In dit verband kan ver
wezen worden naar de Commissie van
Bijstand van de VW die, zoals hiervoor
vermeld, in de Badbode van 1911 schrijft
over het dreigend verlies van natuur
schoon in ons dorp en hoe hiertegen meer
zou kunnen worden gedaan. Voorts moet
genoemd worden de toenmalige directeur
van gemeentewerken, J.H. Roggeveen, die
tevens architect en kunstschilder was. Hij
ijverde voor het op harmonieuze wijze
inpassen van nieuwe gebouwen. Ook ont
wierp hij verbouwingen van oude panden.
Daarnaast werkte hij eveneens planolo
gisch aan het behoud van de landelijke
sfeer van het dorp. Hij zag bijvoorbeeld
liever bermen dan trottoirs langs de
dorpsstraten. Zijn visie om nieuwbouw
zo goed mogelijk te laten inpassen in de
oudere bebouwing heeft hij ook uitgedra
gen in het tijdschrift De Speelwagen (het
extra nummer van november 1953), waar
in hij over het dorp schrijft: 'Zeker, er is
in de loop der tijden wel het een en ander
op de kerkbrink en in de omgeving veran
derd, wat niet altijd het aanzien verhoog
de. Jammer! dat niet allen, die aangewe
zen zijn tot de instandhouding van al dit
schoons het juiste begrip hiertoe bezitten.
Er zijn er die menen alléén met de tijd te
kunnen meegaan door 'uitzonderlijk' te
doen en ongeacht de omgeving zich uitle
ven in bizarre vormen en kleuren, aan
welke toch nimmer een lang leven
beschoren is. Hoevele gevallen liggen ons
daarvan al niet ten voorbeeld. Maar nu we
ons meer bewust zijn geworden van de
grote waarde van dit dorpsschoon moeten
we het als onze taak zien, van nu af het
aanzien daarvan te behoeden en te verbe
teren'. Hij heeft deze visie kunnen waar
maken als architect van het complex
bcjaardenwoningen De Merelhof.
Hierover staat in Bergen, dorp vol monu
menten van F.D. Zeiler (blz. 9): 'Zijn
Merelhof (1949) is te beschouwen als een,
o.i. geslaagde, poging om een nieuw
bouwwijk in te passen in de kleinschalig
heid en de intieme sfeer van het oude
Bergen'. Maar als wc De Negen Nessen
of De Markc/Saenehof zien, moeten we
tot onze spijt constateren, dat het door de
wooneisen van de tijd niet mogelijk was
Roggeveens voorbeeld te volgen. Dat het
aan navolging heeft ontbroken en Bergen
dientengevolge zo'n verarming van haar
oude karakter heeft ondergaan, wordt
door ons ten zeerste betreurd. Maar de
tijdgeest ten spijt, voor zowel inwoner als
voor toerist blijft het dorp aantrekkelijk.
