De Alkmaarse waag
Rechts: De kaasdragers aan
het werk omstreeks 1910.
Op de achtergrond de
Houttil. De doorbraak
daarvan naar de
Nieuwesloot was toen nog
niet gemaakt. Deze nieuwe
weg zou de naam
Marktstraat krijgen.
Onder: Veemarkt op het
Waagplein omstreeks 1910.
Alkmaar, als eerste stad die zich met succes had
verdedigd, ontleende aan de overwinning een
groot prestige. De stad kon bij Willem van Oranje
en de Staten van Holland een potje breken. Zo
werden de belastingen verminderd en de betaling
daarvan over meerdere jaren verspreid. Ook
mocht Alkmaar het dorp Oudorp annexeren en de
bezittingen van de verbrande Oudorpse kerk bij
die van de Grote Kerk voegen. Niet voor lang,
want de Oudorpers procedeerden met succes voor
het Hof van Holland in Den Haag, zodat na een
paar jaar alles werd teruggedraaid. Overigens is
het een fabel dat Willem van Oranje het waagrecht
aan Alkmaar geschonken zou hebben. Alkmaar
had al eeuwenlang een waaggebouw en dus ook
waagrecht. Dit hield in dat de stad voor het wegen
van kaas en andere produkten een bepaald bedrag
mocht eisen. Het waagrecht was eigendom van de
landsheer en dus betaalde de stad aan koning
Filips II 1000 pond per jaar aan pacht.
Aanvankelijk betaalde de stad ook na het ontzet
dit enorme bedrag gewoon door, te weten aan de
Staten van Holland. Maar had men zich daarvoor
vrijgevochten? In 1576 kreeg Alkmaar een
vermindering van 300 pond per jaar, maar
tevreden was men niet. Eerst in 1581 bepaalden de 17
zoals het meedogenloze optreden van Alva in
andere steden had bewezen. Overigens durfden de
Spanjaarden aanvankelijk de strijd niet aan. Ze
trokken zich terug en zouden eerst op 21 augustus
opnieuw oprukken. De toestand in de stad was niet
rooskleurig. De verdedigingswerken waren nog
niet klaar en er was gebrek aan kruit en lood. Doch
ondanks enige bestormingen slaagden de
Spanjaarden er niet in de stad te overmeesteren.
Het water, dat door de met opzet geopende dijken
richting Alkmaar stroomde, alsook het natte en
gure weer deden de rest. Op 8 oktober moest de
vijand het beleg opbreken. Als eerste stad in
Holland had Alkmaar de Spanjaarden weerstaan.
AlcmariaVictrix: van Alkmaar begint de victorie.
Op 8 oktober 1573 was het gevaar zeker nog niet
geweken. De Spanjaarden waren heer en meester
in Amsterdam en deden van daaruit invallen in
Noord-Holland. Maar enige jaren later was de
dreiging voorbij en verplaatste de strijd zich naar
het zuiden en oosten.