Strijd tegen het water
1 <MM>
Linksboven: Alkmaar
omstreeks 1560 op de
plattegrond van Jacob van
Deventer. De Oudegracht is
hier nog vestinggracht. Na
1560 werd de stad verder
uitgebreid: singels werden
gegraven en nieuwe
vestingwerken aangelegd,
die overigens bij de komst
van de Spanjaarden nog niet
klaar waren.
Rechtsboven: Vooraanzicht
van het stadhuis op een
tekening uit 1725Dit
gebouw dateert uit 1520 en
staat naast het oude stadhuis
aan de Schoutenstraat dat in
1508 grotendeels is
verbrand.
Dat niet iedereen met zijn lot tevreden was, blijkt
uit de 'Enqueste' en de 'Informacie'twee grafelijke
onderzoeken die in 1494 en 1514 werden gehouden.
De aanleiding loog er niet om. De landsheer wilde
een einde maken aan de vele klachten over de
onrechtvaardigheid en slechte organisatie van het
belastingstelsel en dus stuurde hij afgevaardigden
naar de verschillende steden om een onderzoek in
te stellen. Ze zijn ook in Alkmaar geweest. Het
stadsbestuur verklaarde echter verschillende
gegevens, zoals rekeningen en belastinglijsten, niet
te kunnen leveren, want die waren zoek gemaakt
door Claes Corf. En verder was het één en al misère
in de stad. Het aantal huizen was met een derde
verminderd, de neringen waren verkommerd of
lagen stil en van de honderd schepen van weleer
waren er nog maar veertig over. Kortom, één en al
ellende.
Uit de archiefstukken blijkt echter dat de
verschillende accijnzen sterk waren gestegen, zodat
er dus meer wijn en bier werd gedronken, meer
brood gegeten en meer laken gekocht. Ook blijkt
dat tussen 1492 en 1519 het aantal huizen van 1029
tot 1477 toenam, dus met 448. Het aantal inwoners
zal toen zo'n 5500 a 6000 hebben bedragen. Het
vermoeden rijst dan ook dat het stadsbestuur de
toestand zo droef mogelijk heeft afgeschilderd en
daarbij slimmigheden niet uit de weg ging. Zo
waren de huizen van de aanhangers van de
landsheer, die niet meebetaalden aan het bij wijze
van straf opgelegde haardstedegeld, buiten de
boeken gehouden, waardoor het getal huizen
aanmerkelijk lager leek. Belastingfraude is dus
geen modern verschijnsel.
Intussen was het met de waterhuishouding bijster
slecht gesteld. Doordat Noord-Holland door
stroomgaten bij Edam, Schardam en het IJ in open
11